Γράφει: tetartopress.gr
Ο Βίλχελμ Ράιχ (Wilhelm Reich, 24 Μαρτίου 1897 – 3 Νοεμβρίου 1957) ήταν Αυστριακός ψυχαναλυτής και μια από τις ριζοσπαστικότερες μορφές στην ιστορία της ψυχιατρικής. Υπήρξε μαθητής του Σίγμουντ Φρόυντ, Μαρξιστής και δραστήριο μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας.
Στις αρχές του 1930 οι νεωτεριστικές ψυχολογικές του θεωρίες και οι πολιτικές του απόψεις, τον έφεραν σε ρήξη τόσο με το ψυχαναλυτικό κίνημα, όσο και με τους κομμουνιστικό κόμμα. Τη δεκαετία του 1950 η αντιπαράθεση του με τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ σχετικά με την ιατρική εφαρμογή της οργονομίας τον οδήγησε σε δικαστική περιπέτεια και τελικά στη φυλακή. Μέρος των βιβλίων του τότε, είτε λογοκρίθηκαν είτε καταστράφηκαν από τις αμερικανικές αρχές. Ο Ράιχ πέθανε στη φυλακή, στιγματισμένος και περιθωριοποιημένος.
Το έργο του, «Άκου Ανθρωπάκο» γράφτηκε ως απάντηση στους επικριτές του. Σ’ αυτό το έργο ο Ράιχ διατυπώνει απερίφραστα την αλήθεια για τον σύγχρονο άνθρωπο, υποδεικνύοντας την αιτία των δεινών του. Όπως φαίνεται από τα παρακάτω αποσπάσματα, πρόκειται για ένα κείμενο καταγγελία και έκκληση στη συνείδηση του ανθρώπου, το οποίο δυστυχώς παραμένει επίκαιρο, μιας και τίποτα δε έχει βελτιωθεί στην ανθρώπινη συμπεριφορά και συνείδηση μέχρι σήμερα.
Αποσπάσματα από το «Άκου, Ανθρωπάκο» του Βίλχελμ Ράιχ σε μετάφραση της Νατάσσας Βαρσάκη (εκδόσεις Ιάμβλιχος, 1999)
Άλλα ανθρωπάκια σε μακρινές χώρες μελέτησαν διεξοδικά τον πόθο σου να είσαι σκλάβος του καθενός. Κι αυτό τους δίδαξε πώς να γίνονται μεγάλα ανθρωπάκια, με τη μικρότερη νοητική προσπάθεια. Τούτα τα μεγάλα ανθρωπάκια δε γεννήθηκαν σε επαύλεις· αναδύθηκαν από τις δικές σου τάξεις. Πείνασαν, όπως κι εσύ. Υπέφεραν, όσο κι εσύ. Ανακάλυψαν έναν ταχύτερο τρόπο να αλλάζουν αφέντες. Επί εκατοντάδες χρόνια αληθινά μεγάλοι διανοητές έκαναν ανυπολόγιστες θυσίες. Αφιέρωσαν το νου και τη ζωή τους για να σου εξασφαλίσουν την ελευθερία και την ευημερία σου. Ε, λοιπόν, τα ανθρωπάκια που αναδύθηκαν από τους κόλπους σου, ανακάλυψαν πως δε χρειάζεται να καταβάλει κανείς τόσο κόπο και μόχθο. Εκείνο που κατόρθωσαν, μετά από δοκιμασίες και σκληρό πνευματικό αγώνα πολλών χρόνων, οι αληθινά μεγάλοι διανοητές, αυτοί κατάφεραν να το καταστρέψουν σε λιγότερο από πέντε. Μάλιστα, τα ανθρωπάκια από τις τάξεις σου ανακάλυψαν τον τρόπο να επισπεύδουν τη διαδικασία. Η μέθοδός τους είναι χυδαία και κτηνώδης. Σου λένε απερίφραστα ότι εσύ κι η ζωή σου, τα παιδιά κι η οικογένειά σου δεν αξίζουν πεντάρα· ότι είσαι ένα ηλίθιο ανδράποδο που μπορούν να το κάνουν ό,τι θέλουν. Δε σου υπόσχονται ατομικές, μα εθνικές ελευθερίες. Δε λένε λέξη περί αυτοσεβασμού. Σου λένε μονάχα να σέβεσαι το κράτος. Δε σου υπόσχονται προσωπική μεγαλοσύνη, αλλά εθνικό μεγαλείο. Εφόσον η «ατομική ελευθερία» και η «ατομική μεγαλοσύνη» δε σημαίνουν για σένα το παραμικρό, ενώ η «εθνική ελευθερία» και τα «εθνικά συμφέροντα» διεγείρουν τις φωνητικές σου χορδές ακριβώς όπως τρέχουν τα σάλια του σκύλου μπροστά στο κόκαλο.
——————————-
Λαχταράς την αγάπη. Αγαπάς τη δουλειά σου και ζεις από αυτή. Όμως η δουλειά σου στηρίζεται στη γνώση, τη δική μου και πολλών άλλων. Η αγάπη, η δουλειά και η γνώση δεν αναγνωρίζουν πατρίδες, τελωνεία και στολές. Μα θέλεις να είσαι πατριωτάκος, επειδή φοβάσαι την αληθινή αγάπη, φοβάσαι τις ευθύνες της δουλειάς σου και φοβάσαι θανάσιμα τη γνώση. Να γιατί είσαι ικανός μονάχα να καταβροχθίζεις την αγάπη, τη δουλειά και τη γνώση των άλλων και δεν μπορείς ποτέ σου να δημιουργήσεις. Να γιατί κλέβεις την ευτυχία σου σαν τον κλέφτη μες στη νύχτα, να γιατί στη θέα και μόνο της πραγματικής ευτυχίας, πρασινίζεις από φθόνο.
«Σταμάτα κλέφτη! Είναι ξένος, είναι μετανάστης. Ενώ εγώ είμαι Γερμανός, Αμερικανός, Δανός, Νορβηγός!»
Άδικα χολοσκάς, ανθρωπάκο! Είσαι και θα παραμένεις πάντα μετανάστης και απόδημος. Μετανάστευσες σε τούτον εδώ τον κόσμο ολότελα τυχαία και θα φύγεις από δω δίχως φανφάρες. Στριγκλίζεις επειδή φοβάσαι, φοβάσαι θανάσιμα. Νιώθεις ότι το σώμα σου γίνεται όλο και πιο άκαμπτο, στεγνώνει όλο και περισσότερο. Γι’ αυτό φοβάσαι, γι’ αυτό φωνάζεις την αστυνομία σου. Μα μπρος στην αλήθεια η αστυνομία σου είναι ανίσχυρη. Σε μένα τρέχει ο αστυφύλακάς σου όταν έχει προβλήματα. Η γυναίκα του δεν είναι καλά, τα παιδιά του είναι άρρωστα. Η στολή και το περίστροφο κρύβουν καλά την ανθρώπινη υπόστασή του. Από μένα όμως δεν μπορεί να κρυφτεί. Εγώ, βλέπεις, τον είδα γυμνό τον αστυφύλακά σου.
——————————-
Όταν σέρνεις χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά στους θαλάμους αερίων, απλά υπακούς εντολές. Έτσι δεν είναι, ανθρωπάκο; Και είσαι τόσο αθώος, που δε γνωρίζεις ότι γίνονται τέτοια πράγματα. Είσαι ένας φτωχοδιάβολος, που η γνώμη του δε μετράει. Άσε που δεν έχεις καν γνώμη. Και ποιος είσαι, στο κάτω- κάτω, που θα ανακατευτείς στην πολιτική; Ξέρω, ξέρω! Τα έχω ξανακούσει αυτά, άπειρες φορές. Μα ύστερα διερωτώμαι: Γιατί δεν κάνεις σιωπηλά το καθήκον σου, όταν κάποιος σοφός σού λέει ότι εσύ και μόνο εσύ είσαι υπεύθυνος για τις πράξεις σου, ή προσπαθεί να σε πείσει να μη δέρνεις τα παιδιά σου, ή σε εκλιπαρεί για χιλιοστή φορά να μην υπακούς σε δικτάτορες; Τι γίνεται το καθήκον σου, η αθώα υπακοή σου, σε τούτη την περίπτωση; Όχι, ανθρωπάκο, όταν μιλάει η αλήθεια, εσύ κωφεύεις. Ακούς μόνον εκείνους που κομπάζουν κι έπειτα φωνάζεις, «Ζήτω! Ζήτω!» Είσαι δειλός και σκληρόκαρδος, ανθρωπάκο. Δεν έχεις συναίσθηση του πραγματικού σου καθήκοντος, το οποίο είναι να είσαι άνθρωπος και να διαφυλάττεις την ανθρωπότητα. Μιμείσαι τους σοφούς με το χειρότερο τρόπο, ενώ τους τρομοκράτες άψογα. Οι ταινίες και τα ραδιοφωνικά σου προγράμματα είναι γεμάτα φόνους.
——————————-
Το ξέρω, ανθρωπάκο, ότι συνηθίζεις να βγάζεις αμέσως τρελό όποιον σου λέει αλήθειες που δε σου αρέσουν. Θεωρείς τον εαυτό σου «φυσιολογικό»! Μάντρωσες τους τρελούς και μείνατε οι φυσιολογικοί να κουμαντάρετε τον κόσμο. Τότε, λοιπόν, ποιος φταίει για όλα τα στραβά και τα ανάποδα; Όχι εσύ, φυσικά. Εσύ κάνεις απλά το καθήκον σου. Επίσης, ποιος είσαι για να ‘χεις δική σου γνώμη; Ναι, ξέρω, δε χρειάζεται να μου τα ξαναπείς. Μα δεν είναι για σένα που ανησυχώ, ανθρωπάκο! Όμως, όταν σκέφτομαι τα παιδιά σου, όταν συλλογιέμαι πως τα βασανίζεις, προσπαθώντας να τα κάνεις «φυσιολογικά» σαν κι εσένα, σχεδόν θέλω να γυρίσω πίσω και να κάνω ό,τι περνά από το χέρι μου για να σταματήσω τα εγκλήματά σου. Ξέρω, όμως, ότι έχεις πάρει τα μέτρα σου για να με αποτρέψεις, διορίζοντας υπουργούς παιδείας και κοινωνικής πρόνοιας.
——————————-
Θα ‘χεις μια καλή, εξασφαλισμένη ζωή όταν το δώρο της ζωής θα σημαίνει για σένα περισσότερα από την εξασφάλιση, ο έρωτας περισσότερα από το χρήμα, η ελευθερία σου περισσότερα από την κοινή ή κομματική γνώμη· όταν το αίσθημα που εμπνέει η μουσική του Μπετόβεν ή του Μπαχ γίνει το κυρίαρχο αίσθημα της ζωής σου -το έχεις μέσα σου, ανθρωπάκο, κάπου βαθιά, στα μύχια της ύπαρξής σου. Όταν το σκεπτικό σου εναρμονιστεί, αντί να συγκρούεται, με τα συναισθήματά σου· όταν μάθεις να αναγνωρίζεις δύο πράγματα στον καιρό τους, τα χαρίσματά σου και το πέρασμα του χρόνου από πάνω σου. Όταν θα επιτρέψεις στον εαυτό σου να καθοδηγείται από τις σκέψεις των μεγάλων σοφών κι όχι από τα εγκλήματα των μεγάλων πολεμιστών. Όταν θα πάψεις να δίνεις περισσότερο βάρος στα πιστοποιητικά γάμου, παρά στον έρωτα μεταξύ του άντρα και της γυναίκας. Όταν θα μάθεις να αναγνωρίζεις έγκαιρα τα λάθη σου κι όχι κατόπιν εορτής, όπως κάνεις σήμερα. Όταν θα πληρώνεις τους άντρες και τις γυναίκες που διδάσκουν τα παιδιά σου περισσότερα από όσα δίνεις στους πολιτικούς σου. Όταν θα σε εμπνέουν οι αλήθειες και οι τυπικότητες θα σε αηδιάζουν· όταν θα επικοινωνείς με τους συντρόφους εργάτες σου στις άλλες χώρες άμεσα, δίχως διπλωματικούς μεσολαβητές. Όταν η ερωτική ευτυχία της έφηβης κόρης σου αντί να σε εξοργίζει, όπως κάνει σήμερα, θα πλημμυρίζει χαρά την καρδιά σου. Όταν θα κουνάς απλά το κεφάλι σου στην ανάμνηση της εποχής που τιμωρούσαν τα μικρά παιδιά επειδή άγγιζαν τα γεννητικά τους όργανα. Όταν τα ανθρώπινα πρόσωπα που θα συναντάς στο δρόμο, δε θα είναι τραβηγμένα από τη δυστυχία και τη θλίψη αλλά θα λάμπουν από αίσθημα ελευθερίας, ζωτικότητα κι εσωτερική γαλήνη. Όταν τα σώματα των ανθρώπων θα πάψουν να κινούνται επί της γης μονοκόμματα, με άκαμπτες λεκάνες και παγωμένα γεννητικά όργανα.
