Ημερολόγιο συνόρων Μια ελληνική ιστορία από τη Σουηδία...

Από την εφημερίδα< Τα Νέα>.

Του ΓΚΑΖΜΕΝΤ ΚΑΠΛΑΝΙ gazikap@gmail.com

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 24 Ιουλίου 2010

Το όνομά της είναι Εύα Αυγερινού. Είναι διευθύντρια ανώτερης σχολής ενηλίκων σε μια σουηδική πολίχνη, το Μάλουγκ, στα σύνορα με τη Νορβηγία...

Γεννήθηκε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1963. Μεγάλωσε στο Παγκράτι. Οι γονείς της ήταν εσωτερικοί μετανάστες. Η μητέρα της από την Πελοπόννησο, ο πατέρας της από την Κεφαλονιά. Και οι δύο συμμετείχαν ενεργά στην Αντίσταση.

Συνελήφθησαν, έζησαν εξορίες και φυλακίσεις...

ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟ όνομα της μητέρας μου είναι Ζήτα Παπαδοπούλου. Το αληθινό της όνομα Αγάπη. Συνελήφθη το 1945 και φυλακίστηκε μαζί με το νεογέννητο, από τον πρώτο γάμο, παιδί της. Καταδικάστηκε σε θάνατο. Ο σύζυγός της εκτελέστηκε, η ίδια γλίτωσε την εκτέλεση. Ο πατέρας μου, Μίμης Αυγερινός, συνελήφθη και καταδικάστηκε στη δίκη των 16 ΕΠΟΝιτών...

Ολα αυτά τα έμαθα αρκετά αργά. Μεγάλωσα στα χρόνια της χούντας και οι γονείς μας δεν μας μιλούσαν ποτέ για τις εμπειρίες τους. Φοβόντουσαν και προπαντός ήθελαν να μας προστατέψουν. Θυμάμαι τους ασφαλίτες που ήρθαν στο σπίτι μας και πήραν τον πατέρα μου τις πρώτες μέρες της χούντας. Για να μη μας τρομάξει είπε ότι είναι φίλοι του και θα επιστρέψει γρήγορα. Ημουν τεσσάρων χρονών αλλά κατάλαβα ότι οι φίλοι δεν μπορεί να ήταν έτσι. Γύρισε ύστερα από έναν χρόνο. Θυμάμαι μια φορά που περπατούσα στον δρόμο με τη μητέρα μου και εκείνη συνάντησε μια κυρία. Φιλήθηκαν και αγκαλιαστήκανε. Μου είπε πως ήταν μια φίλη από το κολέγιο. Μετά την πτώση της χούντας κατάλαβα ότι “κολέγιο” στη γλώσσα της μητέρας μου σήμαινε “φυλακή”.

Ολα αυτά δεν τα αφηγούμαι ως ηρωικά γεγονότα, όπως η Αριστερά στην Ελλάδα, που ασχολείται με συνθηματολογία και λάβαρα, φτιάχνοντας μάρτυρες και είδωλα, αρνούμενη να δει την τραγική και ανθρώπινη διάσταση του Εμφυλίου. Οι γονείς μου ήταν άνθρωποι ταλαιπωρημένοι, σωματικά και ψυχικά. Δεν κατάφεραν ποτέ να επεξεργαστούν ψυχικά όλη αυτήν την ιστορία. Πίστευαν στα ιδεώδη του κομμουνισμού αλλά αμφισβήτησαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα όταν έμαθαν τι γίνεται εκεί... Προσωπικά, την ιστορία των γονέων μου την κουβαλάω μαζί μου. Σαν βάρος και ευθύνη. Αυτό το κατάλαβα, ειδικά, όταν μετανάστευσα στη Σουηδία. Οταν μεταναστεύεις αρχίζεις και αναρωτιέσαι “ποιος είμαι;”, “από πού έρχομαι;”, “ποιες είναι οι αξίες που πιστεύω;”. Οι αξίες στις οποίες πίστευαν οι γονείς μου, ο ανθρωπισμός, η δημοκρατία, η ελευθερία, ήταν αυτές που με επηρέασαν αποφασιστικά και όρισαν τις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά μου... Θεωρώ ότι ο ανθρωπισμός είναι το μόνο που μας έμεινε, σωσίβιο στις φουρτούνες και στον οχετό που έχουμε πέσει.

Ο ΣΥΖΥΓΟΣ ΜΟΥ υπήρξε η αιτία για να μεταναστεύσω στη Σουηδία. Είναι Κούρδος από την Τουρκία που ζήτησε προσφυγικό άσυλο στη Σουηδία. Αποφάσισα να τον ακολουθήσω και να μοιραστώ μαζί του την προσφυγιά. Ετσι βρέθηκα σε μια χώρα του Βορρά, από αυτές που έλεγα πως δεν θα μπορούσα ποτέ να ζήσω. Δοκίμασα τότε στο πετσί μου τι σημαίνει να είσαι μετανάστης. Τα δυο πρώτα χρόνια έπρεπε να παλέψω για την επιβίωση και την άδεια παραμονής, επειδή η Σουηδία δεν ήταν ακόμα μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης... Αυτό που με βοήθησε στη Σουηδία ήταν το καταπληκτικό εκπαιδευτικό σύστημα. Μπορούσα να σπουδάσω στο πανεπιστήμιο με επίδομα σπουδών. Παράλληλα δούλευα ως καθαρίστρια και πωλήτρια. Μπόρεσα να αναθρέψω τρία παιδιά επειδή η Σουηδία έχει μια καταπληκτική οικογενειακή πολιτική. Σήμερα είμαι πτυχιούχος της κοινωνικής ανθρωπολογίας. Εχω σπουδάσει επίσης διεθνείς σχέσεις, φεμινιστική θεωρία και πολιτισμική ανθρωπολογία. Είμαι διευθύντρια ανώτερης σχολής ενηλίκων στην πολίχνη όπου μένω, το Μάλουγκ, στα σύνορα με τη Νορβηγία...

Η Σουηδία αυτά τα χρόνια άλλαξε. Εγώ πρόλαβα την τελευταία λάμψη του γνήσιου «σουηδικού μοντέλου». Μετά ήρθε η οικονομική κρίση. Τα εργοστάσια έκλειναν και μετανάστευαν στην Κίνα. Κύματα προσφύγων από τη Γιουγκοσλαβία, την Αφρική και το Ιράκ άρχισαν να φτάνουν στη χώρα. Ο ρατσισμός και η άκρα Δεξιά έκαναν θραύση. Σήμερα, πάντως, η κατάσταση έχει βελτιωθεί αρκετά. Επειδή πολλοί Σουηδοί και μετανάστες βγήκαν στους δρόμους ενάντια στον ρατσισμό και την άκρα Δεξιά. Προπαντός όμως υπήρχε πολιτική βούληση. Πολλές πρωτοβουλίες από το κράτος ενάντια στον ρατσισμό, κοινωνικές και θεσμικές. Εκεί κατάλαβα ότι σε θέματα ρατσισμού αλλά και αξιών γενικότερα το κράτος και οι πολιτικοί δίνουν τον τόνο για το τι γίνεται μέσα σε μια κοινωνία. Συμβαίνει να βλέπω ελληνική τηλεόραση και να διαβάζω τον ελληνικό Τύπο. Με αυτά που λένε κάποιοι πολιτικοί ή γράφουν ορισμένοι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα για τους μετανάστες, εδώ σε πάνε φυλακή. Αυτά που στην Ελλάδα θεωρούνται νορμάλ εδώ θεωρούνται ποινικά αδικήματα, πράξεις που ενθαρρύνουν το μίσος και διαταράσσουν την κοινωνική ειρήνη...

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΑΥΤΟ εμπλούτισε τη ζωή μου. Αισθάνομαι ότι τα κατάφερα. Νομίζω ότι από παιδί απέκτησα ένα “διπλό βλέμμα”. Είναι το “χάρισμα” αυτού που βρίσκεται σε υποδεέστερη θέση. Εκείνος που είναι κυρίαρχος, συνήθως, βλέπει τα πράγματα μόνο με το δικό του βλέμμα. Εάν όμως δεν είσαι κυρίαρχος βλέπεις και τις δύο προοπτικές. Τη δική σου και του κυρίαρχου. Στα παιδικά μου χρόνια μπορεί να ήταν η διαφορά ανάμεσα στις αξίες που κυριαρχούσαν επίσημα και στις αξίες που ίσχυαν στο σπίτι. Αυτό το “διπλό βλέμμα” σε βοηθά για να επιβιώσεις, κυρίως ηθικά, όταν οι άλλοι σε εξευτελίζουν... Τι σημαίνει για μένα να είσαι μετανάστης; Να έχεις το θάρρος να γελάς ακόμα και με τη δυστυχία σου. Μερικές φορές τυχαίνει να βρεθούμε μετανάστες από διάφορες χώρες και αφηγούμαστε τις ιστορίες μας. Διπλωνόμαστε από τα γέλια καθώς οι σουηδοί φίλοι μας μάς κοιτάνε σαν εξωγήινους. Δεν καταλαβαίνουν πώς μπορούμε να γελάμε με τόσο τραγικά περιστατικά. Αλλά αν δεν είχαμε το χιούμορ θα είχαμε καταλήξει στο τρελοκομείο. Και μερικοί είναι ήδη εκεί... Υστερα από είκοσι χρόνια με τη σφραγίδα του μετανάστη στο κούτελο έχω αποκτήσει μια δεύτερη συνείδηση που είναι πιο ευαίσθητη και πιο σημαντική από την ελληνική μου ταυτότητα.

LΙΝΚ:

http://gazikapllani.blogspot.com

Εξηγώ στους Σουηδούς τι είναι «φροντιστήριο»

ΤΟ ΜΑΛΟΥΓΚ, όπου ζω σήμερα, είναι ένα χωριό κοντά στα σύνορα με τη Νορβηγία. Την λένε και “Αγρια Δύση” γιατί είναι μια άγονη περιοχή, με τεράστια μετανάστευση στην Αμερική, στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά και συνεχή εσωτερική μετανάστευση. Πριν από λίγο καιρό διάβασα ένα βιβλίο ιστορίας για την περιοχή. Ηταν σαν να διάβαζα την ιστορία της φτώχειας και της μετανάστευσης στην Ελλάδα. Αν αντί της λέξης “Σουηδός” έβαζα την λέξη “Ελληνας” θα ήταν ακριβώς οι ίδιες ιστορίες... Πώς φαίνεται η Ελλάδα από τη Σουηδία; Βλέπω καμιά φορά φωτογραφίες σχολικών αιθουσών από την Ελλάδα. Είναι ίδιες από τότε που ήμουν παιδί. Σαν να έχει παγώσει ο χρόνος. Μόνο στο θέμα της παραπαιδείας υπάρχει φοβερή εξέλιξη. Οταν έρχεται η κουβέντα, προσπαθώ να εξηγήσω στους Σουηδούς τι είναι το “φροντιστήριο”. Παρ΄ όλο που βάζω τα δυνατά μου, δεν καταλαβαίνουν...

Νομίζω ότι οι Ελληνες ζούσαν τα τελευταία 20 χρόνια με μια μεγάλη αυταπάτη. Οτι ζουν σε ένα μοντέρνο κράτος ευημερίας. Η ευημερία ήταν πλασματική, στηριζόταν στα δάνεια και κυρίως στη μαύρη εργασία. Εδώ η ευημερία είναι πραγματική. Δίνουμε σχεδόν το 70% του μισθού μας στην Εφορία.

Ξέρουμε, όμως, ότι θα τα πάρουμε πίσω.

Γιατί υπάρχει πραγματικό κράτος πρόνοιας που δεν στηρίζεται στην άγρια εκμετάλλευση μεταναστών. Προσωπικά βρίσκω πολύ θετικές τις απόψεις του Γιώργου Παπανδρέου. Παλαιότερα συνέδεα το ΠΑΣΟΚ με τη διαφθορά. Με εκπλήσσει το θάρρος του Παπανδρέου και το όραμά του για την Ελλάδα. Γιατί αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα σήμερα είναι δημόσιο ήθος και δημοκρατικές, ανθρωπιστικές αξίες».