Ημερομηνία δημοσίευσης: 31/10/2010
Οκτώβρης, ο μήνας φετίχ για τη διεθνή ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος. Η τύχη τάφερε αυτός που έγραψε την πιο ωραία αφήγηση της σοβιετικής επανάστασης, να γεννηθεί Οκτώβρη μήνα. Δεν ξέρω πόσοι από τους νέους διαβάζουν σήμερα το «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο», σίγουρα όμως το βιβλίο του Τζον Ρηντ μεγάλωσε γενιές ολόκληρες και μαζί με τις ταινίες του Αϊζενστάιν και τον, σε αντίστιξη, «Δρα Ζιβάγκο» του Πάστερνακ, εξακολουθεί να είναι από τα έργα που καλύτερα αφηγούνται εκείνα τα γεγονότα. Ο Ρηντ γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 1887, έζησε από κοντά την επανάσταση, επέστρεψε στην πατρίδα του για να ιδρύσει το Κ.Κ. των ΗΠΑ, κι ύστερα γύρισε πάλι στην ΕΣΣΔ για να πεθάνει από τύφο και να θαφτεί -μόνος ξένος, αν δεν κάνω λάθος- στα τείχη του Κρεμλίνου. Το παράδειγμά του δεν ακολούθησαν πολλοί ομοεθνείς του, το αντίθετο, οι ΗΠΑ στήριξε όλη της την ιδεολογική ύπαρξη στον μπαμπούλα του κομμουνισμού.
Από τις πιο εμβληματικές μορφές της Οκτωβριανής επανάστασης, σίγουρα ήταν ο Νικολάι Ιβάνοβιτς Μπουχάριν, ο μαχητικός διανοούμενος που έπεσε, κι αυτός, θύμα του Στάλιν. Αγαπημένος σύντροφος του Λένιν, πρώτος διευθυντής της «Πράβντα», ο Μπουχάριν βοήθησε τον Στάλιν στην πάλη του τελευταίου κατά των Τρότσκι, Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ. Επέμενε όμως να έχει δικές του απόψεις, γι' αυτό και, το 1928, ο Στάλιν τον κατηγόρησε ως τροτσκιστή, τον καθαίρεσε, τον εξευτέλισε, τον δίκασε ως κατάσκοπο και, το 1938, τον εκτέλεσε μετά από την τελευταία μεγάλη δίκη-παρωδία από την ατέλειωτη σειρά των δικών της Μόσχας. Ήταν 50 χρόνων και είχε ονειρευτεί έναν καλύτερο κόσμο. Δεν τον γνώρισε ποτέ.
Ας πάμε και σε έναν κομμουνιστή που έζησε καλή ζωή - ίσως επειδή δεν είχε σχέση με την Οκτωβριανή επανάσταση και δεν έζησε ποτέ του στη Ρωσία. Ο Πάμπλο Πικάσο γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1881 και κατάφερε να διασχίσει ευτυχής το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα (πέθανε το 1973 σε ηλικία 92 ετών σε πλήρη πνευματική και δημιουργική διαύγεια). Από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών, ο Πικάσο εκπροσωπεί την καλύτερη όψη αυτού του «δύσκολου» και γεμάτου αντιφάσεις αιώνα. Άνοιξε όχι έναν αλλά πολλούς δρόμους στη ζωγραφική, έμαθε να αποσυνθέτει και να επανασυνθέτει με τον δικό του τρόπο την ανθρώπινη μορφή, έδωσε έναν άλλο -τον τελευταίο- ορισμό στην απεικονική ζωγραφική και χώρισε τον κόσμο της τέχνης σε προ και μετά Πικάσο εποχή. Αριστερός όπως ήταν οι αριστεροί της γενιάς του, καθόλου δογματικός όπως δεν ήταν οι αριστεροί της γενιάς του, γυναικάς, με αγάπη στο καλό κρασί και το καλό φαγητό, έδωσε ταυτόχρονα και τον ορισμό της αριστερής ζωγραφικής της εποχής του: σε αντίθεση με τον επίσημο «σοσιαλιστικό ρεαλισμό» των Σοβιετικών, ο Πικάσο αντέταξε την αριστουργηματική Γκουέρνικα (αλλά και τον Μπελογιάννη με το γαρίφαλο στο χέρι).
Δύο Γάλλοι στοχαστές, επίσης αριστερών προδιαγραφών. Ο Λουί Αλτουσέρ γεννήθηκε το 1918. Υπήρξε ο σπουδαιότερος ίσως θεωρητικός της νέας αριστερής αντίληψης των δεκαετιών του '60 και του '70, ένας κανονικότατος φιλόσοφος-Πάπας με χιλιάδες οπαδούς σε όλο τον κόσμο. Η συνέχεια δεν ήταν το ίδιο λαμπρή. Πάσχοντας από μανιοκατάθλιψη, σκότωσε τη γυναίκα του και πέθανε το 1990 ξεχασμένος από τους πάντες.
Πιο σημαντική και πιο διαχρονική η προσφορά του Μισέλ Φουκώ (1926-1984). Από αυτούς που κατεδάφισαν τον ιστορικισμό και τον αισιόδοξο ρασιοναλισμό, ασχολήθηκε με το πρόβλημα του «άλλου», το πρόβλημα της διαφορετικότητας. Λαμπερό μυαλό, με έργο το οποίο, σε αντίθεση με αυτό του Αλτουσέρ, σήμερα διαβάζεται όλο και πιο πολύ, όλο και πιο καλά (απόδειξη ο τόμος που μόλις κυκλοφόρησαν οι Εκδόσεις της Εστίας με τίτλο «Οι μη κανονικοί. Παραδόσεις στο Κολέγιο της Γαλλίας, 1974-1975»). Υπήρξε για τρία χρόνια μέλος του Κ.Κ. Γαλλίας, στη δεκαετία του '50, μετά το έβαλε στα πόδια. Πέθανε από τον ιό του HIV.
Και τρίτος διάσημος Ευρωπαίος φιλόσοφος που γεννήθηκε μήνα Οκτώβρη. Ο σχεδόν αιωνόβιος Νορμπέρτο Μπόμπιο (1909-2004) υπήρξε σε όλη του τη ζωή σοσιαλιστής, από τα σπουδαιότερα μυαλά της Ιταλίας. Μελέτησε το πρόβλημα της «νομιμότητας» της εξουσίας ιδιαίτερα από νομική πλευρά, όπως επίσης και το πρόβλημα του αριστερού δογματισμού, στο τέλος όμως έγραψε επίσης μερικά εκπληκτικά κείμενα για τα γηρατειά.
Μαχάτμα Γκάντι, ο πατέρας της σύγχρονης Ινδίας. Γεννήθηκε το 1869, δολοφονήθηκε από έναν φανατικό Ινδουιστή το 1948. Ο μύθος του έχει μείνει ανέπαφος. Απέδειξε ότι το να είσαι ειρηνιστής δεν σημαίνει ότι είσαι και ακίνδυνος λαπάς. Κατάφερε να ελευθερώσει την Ινδία από τους Άγγλους κατακτητές, δεν κατάφερε όμως να αποτρέψει τον πόλεμο Ινδίας-Πακιστάν, και μουσουλμάνων-ινδουιστών. Η οικογένειά του, με πολλά σκαμπανεβάσματα, εξακολουθεί να παίζει ρόλο στην πολιτική της Ινδίας.
Ο Φρανσουά Μιτεράν γεννήθηκε το 1916. Έλαβε μέρος στην αντίσταση, ίδρυσε το σημερινό Σοσιαλιστικό κόμμα, κι έγινε ο πρώτος που αμφισβήτησε την παντοκρατορία του Ντε Γκωλ. Εργάστηκε για την ενότητα της Αριστεράς και τη συγκρότηση ενός κεντροαριστερού μετώπου, το οποίο, άλλοτε με την απλή στήριξη και άλλοτε με τη συμμετοχή των κομμουνιστών, κατάφερε να κερδίσει την εξουσία. Παρά το ότι αμφισβητήθηκε από πολλούς και λατρεύτηκε από άλλους τόσους, ο Μιτεράν υπήρξε από τους μεγάλους ηγέτες της εποχής μας, με μεγάλο ρόλο και στην ιστορία της διαμόρφωσης της σύγχρονης Ευρώπης. Η απουσία του γίνεται αισθητή όταν κάνει κανείς τις αναγκαίες συγκρίσεις με τους σημερινούς Ευρωπαίους ηγέτες, κυρίως με τον Σαρκοζί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου