ΤΟ ΝΗΣΙ ΑΡΚΟΥΔΙ

ΑΡΚΟΥΔΙ….ΤΟ ΝΗΣΙ, Ο ΚΥΡ-ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΟΜΗΡΟΣ…  Της Έλλης Καββαδά Πολλοί αποκαλούν το Ιόνιο παραδεισένιο μέρος και δεν έχουν άδικο. Πανέμορφα καταπράσινα νησιά , μικρά ή μεγάλα αποτελούν το σύμπλεγμα των Τηλεβοϊδων νήσων. Μεγανήσι, Σκορπιός, Κυθρός, Μαθράκι, Πεταλού, Αρκούδι κ.α. Κάποια από αυτά είναι γνωστά λόγω της τουριστικής ανάπτυξης ή και της ιστορίας που κουβαλούν, όπως ο Σκορπιός και το Μεγανήσι! Ενα πανέμορφο νησί , που δεν αναφέρεται  όμως συχνά, είναι το Αρκούδι, η Νήσος Αστερίς κατά τον Όμηρο.Βρίσκεται ανάμεσα από Μεγανήσι και Ιθάκη  και ίσως είναι το πιο όμορφο από τα ακατοίκητα νησιά των Τηλεβοϊδων. Το Αρκούδι είναι ιδιωτικό και ανήκει στην οικογένεια τoυ Αλέξανδρου Δενδρινού , ο οποίος το εκμίσθωνε συνεχώς . Το νησί τώρα πια δεν κατοικείται αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Ενας από τους  πρώτους μισθωτές ήταν o γιατρός  Γεωργούλης. Ο γιατρός προσπάθησε να κάνει το Αρκούδι ένα δεύτερο Σκορπιό. Φύτεψε δέντρα , έφερε ζώα και πουλιά , άνοιξε δρόμους και μονοπάτια και έκανε το έδαφος γόνιμο για να φυτέψει τα αμπέλια του, τα οποία και υπήρχαν εως και το 1958 ( 600 στρέμματα ). Εφτιαξε επίσης  την εκκλησία της Παναγίας που διατηρείται σε καλή κατάσταση μέχρι σήμερα. Επόμενοι »διαχειριστές» ήταν ο Φατούρος και ο Δελαπόρτας ο οποίος κάποια στιγμή είχε αγοράσει το νησί , αλλά ύστερα από μια οικονομική διαφωνία το Αρκούδι ξαναπέρασε στην κατοχή του Δενδρινού. Ο Δελαπόρτας στα χρόνια της Ιταλικής Κατοχής τοποθέτησε ασβεστοκάμινα στα οποία δούλευαν τριάντα οικογένειες από την Ικαρία.Εγκαταστάθηκαν στο νησί  , έφτιαξαν  σπίτια , μαγαζιά, στέρνες, και ζούσαν δουλεύοντας στα καμίνια. Ακόμα στο νησί υπάρχουν τα κτίρια των εγκαταστάσεων. Γύρω στα 1958  το νησί ξαναμισθώθηκε από την οικογένεια  του Θεοδόση Σολδάτου από τον Άγιο Ηλία Λευκάδας που μαζί με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Αρκούδι και ασχολήθηκε με την εκτροφή ζώων. Αιγοπρόβατα, μοσχάρια  κ.τ.λ….Κι όταν λίγο αργότερα ο πατέρας Θεοδόσης έφυγε , στο νησί μείναν τα παιδιά του συνεχίζοντας την παράδοση. Ο Γιώργος κι ο Χρήστος. Ο Γιώργος έφυγε λίγο αργότερα για το Μεγανήσι. Ο Χρήστος έμεινε για είκοσι χρόνια στο Αρκούδι και ασχολήθηκε κι αυτός με την κτηνοτροφία. Εκεί ήταν το σπίτι του, εκεί μεγάλωσε τα παιδιά του ,  εκεί  ήταν η δουλειά  του. Αργότερα κι αφού πια τα παιδιά έφυγαν μετακόμισε στο Μεγανήσι όπου ζει μέχρι σήμερα. Το Αρκούδι είναι ακόμα η βάση του αφού παραμένει ο κύριος μισθωτής. Έχει ακόμα τα ζώα του και συχνά »ταξιδεύει» μέχρι  εκεί να τα ποτίσει , να τα φροντίσει , ή να τα πιάσει….Με το καίκι από τα Σπήλια  ή από του Κολόμπου ως τον »Άσπρο» την παραλία του νησιού. Κι ύστερα πίσω …. Μιάμιση ώρα πορεία… Το καλοκαίρι οι επισκέψεις είναι συχνότερες γιατί τα ζώα διψούν κι οι λόμπες δεν έχουν νερό. Μια φορά τη βδομάδα τουλάχιστον. Έχουν αγριέψει λίγο , αλλά το κρέας τους είναι πεντανόστιμο! Το Αρκούδι είναι νησίδα του Ιόνιου Πελάγους, και βρίσκεται νότια της Λευκάδας και βόρεια της Ιθάκης. Ανήκει στο σύμπλεγμα των Τηλεβοΐδων νήσων. Έχει έκταση 4,2 τ. χλμ. και είναι ακατοίκητο. Διοικητικά ανήκει στον δήμο Ιθάκης. Το Αρκούδι δέχεται επισκέψεις σκαφών και ιστιοφόρων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.]Από την Βικιπαίδεια. Το Αρκούδι δεν παρουσιάζει μόνο τουριστικό ενδιαφέρον . Πολύ σημαντική αναφορά γίνεται στην Οδύσσεια του Ομήρου ,και αποτελεί »πυξίδα »για τους μελετητές έτσι ώστε να καταλήγουν σήμερα στο συμπέρασμα ότι η Ομηρική Ιθάκη δεν είναι άλλη από την Λευκάδα. Κατά τον Κώστα Δούκα γνωστό συγγραφέα και μελετητή του Ομήρου το Αρκούδι είχε την ονομασία Αστερίς και σε αυτό βρήκε καταφύγιο ο Τηλέμαχος κυνηγημένος από τους μνηστήρες. Αναδημοσιεύουμε το άρθρο (το οποίο βρήκαμε εξαιρετικά ενδιαφέρον) από το  Λευκαδίτικο περιοδικό »Προκυμαία» τευχος 4 Οκτ- Δεκ.2008 σελ.12-19 Η ΑΣΤΕΡΙΣ Από τις εκατοντάδες των αποδείξεων που υπάρχουν κατάσπαρτες στα έπη και καθιστούν ηλίου φαεινότερον ότι ο Όμηρος μας περιγράφει την προδωρική γεωγραφία και -κατά συνέπεια- είναι παλαιότερος άνθρωπος, ο ίδιος ο Οδυσσέας κατά τον γράφοντα, θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον στο θέμα της νήσου Αστερίδος, που αποτελεί την μέγιστη ίσως των αποδείξεων περί της πραγματικής Ομηρικής Ιθάκης. Τον Αύγουστο του 1993 ο γράφων στο πλαίσιο της ερεύνης για την τεκμηρίωση των ομηρικών γεωγραφικών περιγραφών ενοικίασε δύο μικρά σκάφη, το αλιευτικό «Σπυριδούλα» και μια ιστιοφόρο λέμβο, με τα οποία έγινε αυθεντική αναπαράσταση της ανεπιτυχούς δολοφονικής ενέδρας που είχαν οργανώσει οι μνηστήρες σε βάρος του Τηλεμάχου κατά την επιστροφή του τελευταίου από την Πύλο και την Σπάρτη. Η ενέδρα είχε στηθεί στην νήσο Αστερίδα την οποία ο Dörpfeld ταυτίζει με την σημερινή ερημονησίδα Αρκούδι. Την νήσο αυτή περιγράφει ο Όμηρος ως εξής (Οδ. δ, 843-847 Οι αμφίδυμοι λιμένες της νήσου Αρκούδι-Αστερίς (Πηγή: Wilhelm Dörpfeld, Alt-Ithaka, zweiter Band, Beilage 4)  (Υπάρχει κάποια νήσος στην μέση της θάλασσας πετρώδης στην μέση ακριβώς μεταξύ Ιθάκης και Σάμης απόκρημνης η Αστερίς, όχι μεγάλη· σ’ αυτήν υπάρχουν ασφαλείς λιμένες διπλοί· εκεί έμεναν ελλοχεύοντες οι Αχαιοί). Η γεωγραφική περιγραφή του Ομήρου είναι μεγίστης ακριβείας. Πρόκειται περί νήσου που δεν είναι μεγάλη, αλλά πάντως είναι νήσος που διαθέτει μάλιστα και ανεμοδαρμένες κορυφές (επ’ άκριας ηνεμοέσσας, Οδ. π, 365). Βρίσκεται μεταξύ Ιθάκης και Σάμης και κείται στο μέσο ακριβώς (μεσσηγύς) στον πορθμό των δυό τούτων νήσων (εν πορθμώ Ιθάκης τε Σάμοιό τε) όπως μας πληροφορεί συμπληρωματικώς ο ποιητής στην ραψωδία Οδ. δ, 671. Στο νησί αυτό, και μάλιστα στους αμφιδύμους λιμένας στήνεται η ενέδρα των μνηστήρων και πρέπει υποχρεωτικά να βρίσκεται νοτίως της Ιθάκης, αφού οι μνηστήρες θέλουν να φονεύσουν τον Τηλέμαχο πριν φτάσει στην πατρίδα του (οικάδε νισσόμενον Οδ. δ, 701). Κατά τα δεδομένα του έπους ο Τηλέμαχος αφού διαφεύγει την ενέδρα των μνηστήρων, συνεχίζει την πορεία του για να φτάσει στον πρώτο όρμο της Ιθάκης, με βάση μία «ναυτική οδηγία» της Αθηνάς, δηλαδή του ιθύνοντος νου του ποιητή που γνωρίζει σπιθαμή προς σπιθαμή όχι απλώς την γεωγραφία αλλά την τοπογραφία του βασιλείου του Οδυσσέως, ενώ από την Ιωνική Μικρασία δεν γνωρίζει ο Όμηρος εκτός της Τροίας τίποτ’ άλλο πλην των ονομάτων των ποταμών Καΰστρου και Μαιάνδρου και αναφέρει ότι εκεί ακόμη κατοικούν οι Κάρες. Αντιθέτως την Πελοπόννησο και τα νησιά του Ιονίου τα γνωρίζει ακριβέστατα. Η οδηγία της Αθηνάς προς τον Τηλέμαχο δίδεται ώστε ν’ αποφύγει την δολοφονική ενέδρα και αναφέρει τα εξής: (Οδ. ο, 33-38). Οι αμφίδυμοι λιμένες απί της νήσου Αρκούδι-Αστερίς. Το άκρο του νότιου λιμανιού. (Πηγή: Wilhelm Dörpfeld, Alt-Ithaka, zweiter Band, Beilage 5) (Αλλά μακριά των νήσων ν’ απέχεις καλόφτιαχτο πλοίο, όμως να πλέης νύχτα και θα σου πέμψη όπισθεν ούριον, όποιος από τους αθανάτους σε φυλάσσει και σε προστατεύει. Μόλις όμως αφιχθής στην πρώτη ακτή της Ιθάκης, την νήα στην πόλι να στείλεις και όλους τους συντρόφους και συ ο ίδιος πρώτα-πρώτα να πας στον χοιροβοσκό). ΠΟΥ ΤΑΙΡΙΑΖΟΥΝ ΟΙ ΟΜΗΡΙΚΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ Από τον συνδυασμό των στίχων αυτών προκύπτουν τα εξής: Οι μνηστήρες ενεδρεύουν σε νήσο νοτίως της Ιθάκης. Το πλοίο του Τηλέμαχου οφείλει να ταξιδεύη νύχτα και να απέχη μακρυά από τα νησιά τα οποία υποχρεωτικά είναι το Δουλίχιον (Κεφαλληνία), η Σάμη (Ιθάκη) και η Ζάκυνθος. Το νησί της ενέδρας πρέπει να διαθέτει βουνοκορφές και αμφιδύμους λιμένες, διότι την ημέρα οι Αχαιοί ελλοχεύουν ασφαλώς εκεί και ανιχνεύουν τον ορίζοντα από τις βουνοκορφές της νήσου μήπως αντιληφθούν τον Τηλέμαχο «οίκαδε νισσόμενον», πράγμα βέβαια που δεν συμβαίνει, διότι η Αθηνά τον έχει συμβουλεύσει να ταξιδεύει νύχτα ενώ κατά την διάρκεια της νυκτός οι μνηστήρες πραγματοποιούν περιπολίες. Με τα δεδομένα αυτά πρέπει να αναζητήσουμε νοτίως της Ιθάκης μία νήσο ου μεγάλη με αμφιδύμους λιμένας και «επ’ άκριας ηνεμοέσσας». Τέτοιο όμως νησί νοτίως της Ιθάκης δεν υπάρχει. Αλλά δεν υπάρχει εις όλο το Ιόνιο με εξαίρεση την νήσο Αρκούδι που και νοτίως της Λευκάδος-Ιθάκης κείται, και διαθέτει αμφιδύμους λιμένας, και «επ’ άκριας ηνεμοέσσας» Μια ασέληνη νύκτα του Αυγούστου του 1993 το ψαροκάικο «Σπυριδούλα» που ελλόχευε στους αμφιδύμους λιμένες παρά την θέση «Πόδι» είχε ειδοποιηθεί ότι το πλοίο του Τηλεμάχου στο οποίο επέβαινε ο γράφων με συντρόφους, θα διέπλεε κάποια ώρα τον πορθμό μεταξύ Ιθάκης και Σάμης με κατεύθυνση την πρώτη ακτή της Ιθάκης. Οι σύντροφοι πιο καλά κατατοπισμένοι από τους Αχαιούς αφού εγνώριζαν τη νύχτα του διάπλου, πραγματοποιούσαν συνεχείς περιπολίες ανάμεσα στα νησιά Αρκούδι, Άτοκο και ανατολικές ακτές Ιθάκης. Το υποτιθέμενο πλοίο του Τηλεμάχου ανεχώρησε την 2α πρωινή από την Άτοκο, όπου είχε καταφύγει, παρέπλευσε ανατολικά το Αρκούδι και κατευθύνθηκε στην πρώτη ακτή της Λευκάδας-Ιθάκης, που είναι ο όρμος Σκύδι, διαφυγόν με ευκολία από την περιπολία των μνηστήρων. Ατυχώς κανένας θεός δεν μας έστειλε ούριο άνεμο και κωπηλατούσαμε όλη την νύχτα μέχρι να φτάσουμε στον όρμο Σκύδι, απ’ όπου η χοιροσπηλιά του Ευμαίου απέχει μόνο οχτακόσια μέτρα σε ευθεία γραμμή. Εδώ όμως βρίσκεται, μία άλλη ακλόνητη ομηρική απόδειξη περί της πραγματικής Ιθάκης, που θ’ απασχολήσει ίσως κάποια άλλη φορά τις φιλόξενες στήλες της «Προκυμαίας». Εξυπακούεται ότι υπάρχουν επί του θέματος της Αστερίδος πολλές ακόμη χαρακτηριστικές λεπτομέρειες και αναφορές του Ομήρου που βεβαιώνουν περί της πραγματικής Ιθάκης, αλλά δεν είναι δυνατόν ν’ αναφερθούμε σ’ αυτές καθώς και στην ουτοπία του βράχου «Δασκαλιό» που εκλαμβάνεται από τους Ιθακιστές ως Αστερίς, αφού ούτε νήσος είναι, ούτε βρίσκεται στη μέση του πορθμού, ούτε διαθέτει κορυφές ανεμοδερμένες, ούτε το σπουδαιότερον έχει αμφίδυμους λιμένες. Μετά απ’ όσα εξετέθησαν ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται τους βαθύτερους λόγους για τους οποίους η νήσος Αστερίς είναι «πιθανώς πλαστή». Καταλήγοντας θα θέλαμε να πούμε την προσωπική μας άποψη για το τι σημαίνει Αστερίς. Η νήσος Αρκούδι είναι σχεδόν στρογγυλή με μοναδική χαρακτηριστική προεξοχή το νοτιοανατολικό της άκρο όπου υπάρχουν οι αμδίδυμοι λιμένες. Κατά συνέπεια το ομηρικό της όνομα δεν πήρε από το σχήμα της αλλά από το γεωγραφικό της στίγμα. Η λέξη ΑΣΤΗΡ και ΤΕΡΑΣ ετυμολογούνται στην ίδια ρίζα. Είναι κάτι το έκτακτο, το αξιοσημείωτο ουράνιο φαινόμενο, το άστρο, το μετέωρο, το «σημείον». Συνεπώς η Αστερίς είναι το σημείο, η συντεταγμένη, δια της οποίας καθοδηγείται κανείς στην Ομηρική Ιθάκη που δεν είναι άλλη από την Λευκάδα. Αναρτήθηκε στο http://nikiana.wordpress.com/ Το Αρκούδι είναι δεν είναι μόνο ένα ακόμα όμορφο νησάκι δίπλα μας.Εχει και την δική του ιστορία  που από ότι φαίνεται συνδέεται άμεσα και με την ιστορία την Λευκάδας. Αξίζει το κόπο  να το επισκεφτείτε κατά την διάρκεια των διακοπών σας αν βρεθείτε στο Ιόνιο. Να περπατήσετε τα  καταπράσσινα μονοπάτια του και να κολυμπήσετε στα νερά του ΄΄ Ασπρου΄΄. Που ξέρετε…ίσως εκεί στους  αμφίδυμους λιμένες να ακούσετε και το τραγούδι των αρχαίων να μπερδεύεται με τις κουβέντες  του Κυρ_Χρήστου…… (Ευχαριστούμε πολύ τον Χρήστο Σολδάτο για τις πληροφορίες.) Αναρτήθηκε στο http://www.meganisitimes.gr Ithacanews - ITHACA NEWS