Μόλις ενός χιλιοστού είναι το νεολιθικό νήμα
ΤΗΣ ΧΡΥΣΑΣ ΝΑΝΟΥ
Ενα ιδιαίτερα σπάνιο -τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα- εύρημα κρυβόταν στο εσωτερικό σπηλαίου της Κεφαλλονιάς. Η εργαστηριακή εξέταση μάζας χώματος από το σπήλαιο αποκάλυψε στα έκπληκτα μάτια των ερευνητών ένα απανθρακωμένο νήμα μήκους μόλις ενός χιλιοστού, η ηλικία του οποίου υπολογίζεται ότι φτάνει τα 7.000 χρόνια!
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το μικροσκοπικό αυτό εύρημα, που προέρχεται από το Σπήλαιο Δράκαινα του νησιού του Ιονίου, είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς δείχνει ότι οι άνθρωποι των νεολιθικών χρόνων στην Ελλάδα μπορούσαν να γνέθουν κλωστές και να υφαίνουν υφάσματα. Μαζί με το νήμα εντοπίστηκαν, επίσης, απανθρακωμένα διατροφικά κατάλοιπα (οστά, σπόροι και άλλα φυτικά υπολείμματα) που χρονολογούνται στα τέλη της 6ης χιλιετίας π.Χ.
Το Σπήλαιο Δράκαινα -αθέατη βραχοσκεπή στη σημερινή του κατάσταση- βρίσκεται στο Φαράγγι του Πόρου, τουριστικό θέρετρο στη νοτιοανατολική ακτή της Κεφαλλονιάς. Το αρχαιολογικό πρόγραμμα μελέτης των προϊστορικών επιχώσεων του Σπηλαίου ξεκίνησε το 2004 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος, υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου δρος Γεωργίας Στρατούλη και με τη συμμετοχή πολλών ερευνητών και φοιτητών από ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια.
Τα απομεινάρια υφασμάτων συγκαταλέγονται στα ευρήματα, που, αν και δε φαίνονται τόσο σημαντικά στο ευρύ κοινό, ωστόσο συναρπάζουν τους αρχαιολόγους. Ο λόγος; Η εύθραυστη φύση τους είναι ιδιαίτερα σπάνια παγκοσμίως. Τα αρχαιότερα νήματα που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα εντοπίστηκαν στο Νάχαλ Χεμάρ, στο Ισραήλ (7η χιλιετία π.Χ.) και στο Καταλχόγιουκ, στην Τουρκία (6.000 π.Χ.).
Το νήμα από το Σπήλαιο Δράκαινα, σύμφωνα με την εργαστηριακή ανάλυση που έγινε στο Centre for Textile Research in Copenhagen, φαίνεται να προέρχεται από φυτική πρώτη ύλη (κατά πάσα πιθανότητα λινάρι, τσουκνίδα ή κάνναβις). Επιπλέον αναλύσεις, αυτήν τη φορά με ακτίνες Χ, θα γίνουν εντός του 2011 στο Synchrotron Facility της Γκρενόμπλ, προκειμένου να προσδιοριστεί ποια ήταν ακριβώς η φυτική ύλη που χρησιμοποιήθηκε.
Από ιερό... μαντρί
Οι ανασκαφές που διεξήχθησαν στο Σπήλαιο της Κεφαλλονιάς από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος έφεραν στο φως αρχαιολογικές επιχώσεις που μαρτυρούν τη χρήση του από τη νεότερη νεολιθική (μέσα 6ης χιλιετίας) έως την πρώιμη εποχή του χαλκού (μέσα 3ης χιλιετίας). Υστερα από μακρά περίοδο εγκατάλειψης, το Σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε εκ νέου από το τέλος του 7ου αιώνα έως τις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. ως ιερό των Νυμφών και του θεού Πάνα. Στη σύγχρονη εποχή, το Σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως μαντρί.
Η μελέτη των ευρημάτων που έχουν έρθει στο φως (εργαλεία και διατροφικά κατάλοιπα), σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα αρχαιομετρικών, παλαιοοικολογικών και πετρογραφικών ερευνών, στοχεύουν στην ανασύνθεση της βιογραφίας της θέσης και στην κατανόηση της σημασίας του Σπηλαίου για τις νεολιθικές κοινότητες.