Νέα Ζηλανδία
1. Ο Ελληνικός πληθυσμός1.1 Συνοπτική ιστορική αναδρομή
Oι Maori είναι οι πρώτοι γνωστοί οικιστές της Νέας Ζηλανδίας (Ν.Ζ) πριν από τους Ευρωπαίους. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά, γλωσσολογικά και πολιτισμικά ευρήματα, υπολογίζεται ότι οι Maori της Πολυνησίας την κατοίκησαν πριν 1.000 τουλάχιστον χρόνια, αν όχι περισσότερο. Η πίστη αυτή ενισχύεται από τις παραδόσεις, τις γενεαλογίες και τους μύθους καταγωγής των Μaori, οι οποίοι αναφέρονται σε μια σειρά από μεταναστεύσεις με σχεδίες, που πραγματοποίησαν οι κάτοικοι των νήσων της κεντρικής Πολυνησίας (2.000 μίλια βορειο-ανατολικά της Ν.Ζ.) και οι οποίες φαίνεται να σταμάτησαν περίπου 500 χρόνια πριν από τον αγγλικό αποικισμό, στα μέσα του 19ου αιώνα. Σήμερα αντιπροσωπεύουν το 12-14% του πληθυσμού των νήσων. Αποτελούν δυναμική εθνική ομάδα που ενσωματώνεται στην αστική αναπτυγμένη κοινωνία σε όλα τα επίπεδα και αργά αλλά σταθερά αυξάνει την παρουσία της. Μαοροί πολέμησαν στην Ελλάδα στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στην μάχη της Κρήτης.
Τη χώρα εξερεύνησε και χαρτογράφησε από το 1769 ως το 1777 ο Αγγλος James Cook. Η απογραφή του 1971 έδωσε πληθυσμό Maori 227.414 άτομα, που πρέπει να υπερβαίνουν σήμερα τις 350.000. Παράλληλα αυξάνει στην Νέα Ζηλανδία η παρουσία αποίκων από τον Ειρηνικό Ωκεανό και την Ασία. Το 1840 οι Ευρωπαίοι άποικοι ήταν γύρω στους 2.000. Λόγω της μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης που παρατηρείται στα μέσα του 19ου αιώνα, η μετανάστευση αυξάνεται κατακόρυφα. Στα 1852 ο πληθυσμός των ευρωπαϊκής καταγωγής φθάνει τα 27.663 άτομα, που θα γίνουν 99.021 το 1861, Ο χρυσός που ανακαλύφθηκε την ίδια περίοδο στο Otago θα αυξήσει μέσα σε μια διετία τον πληθυσμό σε 172.158 άτομα, που το 1871 θα φθάσουν τα 256.393 και το 1881 τα 482.993. Την ίδια αυτή εποχή αρχίζει και η εφαρμογή της μεθόδου κατάψυξης τω προϊόντων με αποτέλεσμα το 1882 ν‘αρχίσουν από το Dunedin (σκωτσέζικη αποικία που ιδρύθηκε το 1848) οι πρώτες εξαγωγές κρεάτων, τυριού, βουτύρου, κλπ. Ο χρυσός μεν είχε τελειώσει αλλά οι καινούριες συνθήκες που δημιουργούνται με την κτηνοτροφία προσφέρουν πλήθος νέες δυνατότητες στους κατοίκους.
Με την κτηνοτροφική όμως ανάπτυξη δημιουργείται και ένας νέος αποικισμός – γεωργών αποίκων που κατοικούν μεμονωμένα αγροκτήματα – που χρειάστηκε να συνυπάρξει με τους Μαορί, που με την σειρά τους υιοθετούν σύγχρονα εταιρικά σχήματα γιά να κατοχυρώσουν την ιδιοκτησία της γης. Απ‘ότι γνωρίζουμε λίγοι Ελληνες συμμετείχαν στην ανάπτυξη της σύγχρονης κτηνοτροφίας στην Νέα Ζηλανδία.
Η μετανάστευση στη Ν.Ζ. συνεχίζεται ασταμάτητα φθάνοντας το ένα εκατομμύριο στις αρχές του 20 αιώνα και δημιουργεί μιά ιδιαίτερα φιλοπρόοδη κοινωνία που είναι από τις πρώτες που έδοσαν δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες και γενίκευσαν την κοινωνική ασφάλιση. Ο Α’ παγκόσμιος πόλεμος δε θ’ ανακόψει το ρεύμα και Γάλλοι, Γερμανοί, Σουηδοί, Ελβετοί, Ιταλοί, Σέρβοι και Ελληνες θα προστεθούν στους Βρετανούς που εξακολουθούν να έρχονται συνεχώς.
Η πρώτη μείωση του μεταναστευτικού ρεύματος παρατηρείται με την οικονομική κρίση του 1930 και θα διαρκέσει σχεδόν μια δεκαετία. Η κατάσταση που φάνηκε προσωρινά να καλυτερεύει γύρω στο 1939, επιδεινώνεται δραστικά με το Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Μόνο μετά το 1945 η μετανάστευση θα επανέλθει στους παλιούς ρυθμούς προσελκύοντας πληθυσμό που προέρχεται κυρίως από τις ασιατικές χώρες και τα νησιά του Ειρηνικού (σήμερα παρατηρείται και σημαντική μετανάστευση Κινέζων από το Χονγκ Κονγκ). Ετσι, λίγο μετά το 1950, η Ν.Ζ., στηριζόμενη σχεδόν αποκλειστικά στην γεωργία και την κτηνοτροφία και προστατευόμενη από την αγορά της Μεγάλης Βρετανίας θα φθάσει να έχει ένα από τα πιο υψηλά βιοτικά επίπεδα στον κόσμο αλλά και έντονο επαρχιωτικό αγγλικό χαρακτήρα.
Η οικονομική κρίση αρχίζει να γίνεται αισθητή από τα μέσα της δεκαετίας του ’60, και επιδεινώνεται με την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ’70 και την είσοδο της Αγγλίας στην Ε.Ο.Κ, που περιόρισε τις εξαγωγές προς την Ευρώπη. Αμεσο αποτέλεσμα είναι το σταμάτημα του μεταναστευτικού ρεύματος από την Ευρώπη που αντιστοιχεί βέβαια σε γενικότερο φαινόμενο αλλά θίγει περισσότερο τις μικρές περιφερειακές χώρες με ευρωπαικού εποικισμού. Είναι πια κοινή διαπίστωση ότι “οι καινούριοι μετανάστες είναι πια άτομα που δεν μπορούσαν να έχουν άλλη επιλογή”.
Πρώτος Έλληνας μετανάστης της Ν.Ζ. θεωρείται ένας αξιωματικός του εμπορικού πλοίου με το επώνυμο Κώστας και καταγωγή από τη Μάνη. Έφθασε το 1798 με ολλανδικό πλοίο που βυθίστηκε έξω από το σημερινό Dunedin. Ο τάφος του, με ημερομηνία θανάτου 2-4-1840, λέγεται ότι βρισκόταν στο Dunedin, αλλά δεν μπόρεσε να επισημανθεί (πληροφ. Θ.Χατζής). Στα μέσα της δεκαετίας του 1830 λέγεται ότι ήλθε ο καπετάν Οικονόμου, που εγκαταστάθηκε στη Ν.Ζ. και παντρεύτηκε πριγκήπισσα των Maori (πληροφ. Θ.Χατζής). Απ’ ότι μπορούμε να γνωρίζουμε υπάρχουν σήμερα μερικά άτομα ελληνικής καταγωγής που παντρεύτηκαν Μαορί. Στα μέσα της δεκαετίας του 1840 ήλθε ο πρώτος Ελληνας για τον οποίο έχουμε στοιχεία. Πρόκειται για τον Παναγιώτη Μάγγο, ο οποίος γεννήθηκε στη Σύρο, με ρίζες από τη Χίο. Με την ανακάλυψη του χρυσού εγκαταστάθηκε στη Lyell ως χρυσοθήρας και έκτισε εκεί ξενοδοχείο και ταχυδρομείο. Παντρεύτηκε και απέκτησε 14 παιδιά στα οποία έδωσε ελληνικά ονόματα. Το πρώτο το ονόμασε “Ελληνα” (Conaghan P., The Mangos Family of the Lyell, 1978). Τέλος, αναφέρεται και ο Nikolson που καταγόταν από τηνΚρήτη, με αρχικό επώνυμο Νικολουδάκης (πιθανόν να πρόκειται για την οικογένεια Νικολουδάκη της κοινότητας Ελεύθερνας – επαρχία Μυλοποτάμου).
Η ανακάλυψη του χρυσού το 1863 στο νότιο νησί προσέλκυσε πολλούς Ελληνες που ταξίδεψαν στη Ν.Ζ. από την Αμερική, την Αυστραλία και την Ελλάδα. Οι περισσότεροι προέρχονταν από τα Επτάνησα βοηθούμενοι στη ναυτολόγησή τους από την αγγλική κατοχή (ως το 1864). Από αυτούς τους πρώτους Ελληνες χρυσοθήρες παρέμειναν, κυρίως στο νότιο νησί, 25 άτομα που συναντώνται στην απογραφή του 1874 (CENSUS 1874) ως μέλη του ελληνικού ορθοδόξου δόγματος. Μεταξύ τους αναφέρεται μόνο μια γυναίκα.
Το 1886 καταγράφονται 46 άνδρες και 2 γυναίκες από τους οποίους 10 είναι εγκαταστημένοι στο Auckland και 9 στο Wellington. Την ίδια χρονιά ο συνολικός πληθυσμός της αποικίας φθάνει τους 578.482 κατοίκους. Από το 1897 κι ύστερα έχουμε πλέον λεπτομερή καταγραφή των αφίξεων των Ελλήνων μεταναστών: το 1897 έρχονται 2, 3 το 1898, 7 το 1899 και 10 το 1900. Ολοι σχεδόν είναι άνδρες και ένα αγόρι. Διαπιστώσαμε ότι από την εποχή εκείνη περίπου αυξάνει ο αριθμός των ναυτικών που εγκαταλείπουν τα πλοία τους και διαφεύγουν – σαν έποικοι. Αξιοπρόσεκτο είναι ότι ορισμένοι Ελληνες έρχονται μέσω Αμερικής.
Με βάση το Register του 1917 (είδος ληξιαρχικού καταλόγου) και τον οδηγό της πρωτεύουσας της χώρας το “Stones Wellington Directory” (1891 και μετά), οι πρώτοι επώνυμοι μετανάστες φέρεται να είναι οι ακόλουθοι: Ο Ιθακήσιος Νικόλαος Φερνάντος ή Μάντζαρης, έφθασε το 1873 και πέθανε το 1924. Εφερε τον Αντώνιο Ανδριανάτο το 1889, ο οποίος προσκάλεσε τον Ιωάννη Ανδριανάτο το 1899. Ο Παναγιώτης Γαρμπής έχει ήδη κατάστημα ψαρικών το 1891 στην Cuba St. 63 – Wellington. Ο Χαράλαμπος Γαλάτης έχει κι αυτός κατάστημα ψαρικών το 1897 στο Lambton Quay 109 και στη συνέχεια εστιατόριο. Εφερε τους Ευστάθιο Γαλάτη (1913) και Γεώργιο Γαλάτη, καθώς και τους Αντώνιο και Γρηγόριο Καραντζή το 1903. Ο Ευγένιος Μεταξάς το 1904, οι Διονύσιος και Ιπποκράτης Καραντζής έρχονται το 1909. Ο τελευταίος, 15 χρόνια αργότερα θα φέρει τους Γαλάνηδες από τα Κύθηρα (Τσιρίγο). Οι Πιππαίοι έρχονται το 1910, ο Παναγιώτης Κολυβάς το 1915, ο Γ.Καλλίνικος το 1916. Οι πρώτοι Ιθακήσιοι (Θειακοί) έφεραν τους Κεφαλονήτες: ο Ιωάννης Μπερδεμπές ζει ήδη στη Ν.Ζ. από το 1879, ο Σπύρος Μπερδεμπές έρχεται το 1903, ο Αλέξανδρος Καμπίτσης είναι στη Ν.Ζ. από το 1902. Ακολουθούν οι Γερ. Καμπίτσης και Βασ. Σταμουλάτος το 1907 και ο Παναγ. Μουρελάτος το 1911 και οι Ακαρνάνες, από την Καντήλα, αδελφοί Διονύσιος και Πέτρος Γεροντής. Από το Πλωμάρι της Λέσβου ήλθαν: οι Γεώργιος και Αντώνιος Μαστρογεωργίου το 1913, οι Δημήτριος και Εμμανουήλ Αντωνάρας, ο Αντώνιος Τζανής, ο Εμμανουήλ Μουντζούρης, ο Απόστολος Βάμβουρας κ.ά. Από τη Σάμο κατάγονται οι Χατζηγιαννάκηδες, οι οποίοι ήλθαν πολύ νωρίς χωρίς όμως να μπορέσουν να ιδρύσουν οικογενειακή “δυναστεία” με συνέχεια, παραμενει όμως αρκετά σημαντική η παρουσία των Σαμιωτών στο Wellington. Μεμονωμένοι μετανάστες ήταν οι: Νικόλαος Γράφας ή Γραφανάκης, από τη Σάμο το 1906, Μιχαήλ Πάππας, από την Κύπρο το 1910, Αθανάσιος Αζέλης, από την Ηπειρο το 1904, Δημήτριος Μελβίλης, ο “Μωραίτης” το 1905. Από την Επισκοπή Καλάμου (νησάκι που και αυτό περιλαμβάνονταν στα Ιόνια και εξαρτάται από την Ιθάκη) πρώτος ήλθε το 1913 ο Διονύσιος Μπουλιέρης και πολύ αργότερα, το 1930, ακολούθησαν οι πρώτοι μετανάστες από την παρακείμενη νησίδα Καστό όπως και από την κοινότητα Καντήλας της Ακαρνανίας που ήταν συνδεδεμένη με τα αντικρινά νησιά Κάλαμος και Καστός, οι Ιωακείμ και Αθανάσιος Γιαννούτσοι. Ο Βασίλειος Βλαδές από το Βυθό της επαρχίας Βοίου Μακεδονίας που ήλθε στη Ν.Ζ. το 1924 θα γίνει ο πρώτος της σειράς των Μακεδόνων μεταναστών. Η Καντήλα, ο Καστός, ο Κάλαμος με τους Ιθακήσιους ή Κεφαλλήνες συγγενείς τους και το Πλωμάρι αποτελούν τις μεγάλες πηγές μεταναστών στη Ν.Ζ.
Από το 1901 ως το 1915 ο μέσος όρος αφίξεων Ελλήνων μεταναστών είναι 14 άτομα ετησίως. Τα επόμενα πέντε χρόνια ο δείκτης πέφτει στα 9-10. Ανάμεσα στο 1897 και 1920 υποτίθεται ότι προστίθενται στους ήδη προυπάρχοντες Ελληνες μετανάστες άλλα 320 άτομα. Η απογραφή όμως του 1920 δίνει μόνον 66 Ελληνες και 4 Ελληνίδες, γεγονός που σημαίνει ότι ένας σημαντικός αριθμός 250 ατόμων ήλθε και έφυγε κερδίζοντας τον τοπικό χαρακτηρισμό “Birds of passage” που μπορεί όμως να συνδεθεί με την ευρύτερη κατηγορία των μεταναστών που δεν “ριζώνουν”.
To 1924 στο Κατάλογο των ατόμων στους οποίους εδόθη η Νεοζηλανδική υπηκοότητα το “Cumulative Roll of Persons Naturalised in N.Z.” εμφανίζεται η ακόλουθη καταγραφή του ανδρικού πληθυσμού Ελλήνων μεταναστών κατά περιοχές (στον πίνακα αυτόν πρέπει να προστεθούν και 4 Ελληνίδες):
Northern Greece
Πηγή: 24γράμματα – Ηλεκτρονικό Περιοδικό: Γλώσσα – Ιστορία – Πολιτισμός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου