ΚΙΟΥΡΤΟΣ: Ο ΚΛΩΒΟΣ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ

Ο ΚΛΩΒΟΣ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ

Αντιγραφή από το http://www.ithacanews.gr/ Του ΚΩΣΤΗ ΓΕΩΡΓΑ Ηταν γύρω στο 1985, όταν στο λιμάνι της Ιθάκης μπήκαν δύο ψαρόβαρκες από την Κάλυμνο. Ηταν σκαριά υδραίικα, αυτό το είδος της βάρκας που λέγεται "μπότης". Με φαρδιά και βαθιά βρεχάμενα, κάθετο κοράκι στην πλώρη, αν και δεν έφταναν ούτε τα 7 μέτρα σε μήκος έδειχναν εξαιρετικά αξιόπλοες, σκαριά που τα έβγαζαν πέρα ακόμη και σε χοντρούς καιρούς. Οι τέσσερις άντρες που τα επάνδρωναν έμοιαζαν θαλασσινοί από τα γεννοφάσκια τους, ηλιοκαμένοι και τραχείς, φαίνονταν από μακριά ότι είχαν περάσει τη ζωή τους μέσα στη θάλασσα. Εδεσαν μπροστά στο ψαράδικο κι άρχισαν να βγάζουν στο μουράγιο δυο δυο τα τελάρα με τα ψάρια. Και τι ψάρια! Ούγενες, τεράστιες ούγενες, ένα είδος που δεν πιάνεται ούτε στα δίχτυα ούτε στα παραγάδια. Μα πώς τα είχαν ψαρέψει; Στην πλώρη της μιας βάρκας υπήρχε η απάντηση στον γρίφο. Ενας κιούρτος από γαλβανισμένο σύρμα ήταν δεμένος στο ρέλι. Μα ήταν δυνατόν; Τον κιούρτο τον ξέραμε στα Επτάνησα σαν εργαλείο για μικρά ψάρια, το πολύ πολύ να έμπαινε κανένας κέφαλος. Το ζήτημα με ενδιέφερε πάρα πολύ, έπρεπε να μάθαινα το μυστικό. Από κουβέντες της πιάτσας πληροφορήθηκα ότι οι Καλύμνιοι χρησιμοποιούσαν για δόλο ένα θαλασσινό χορτάρι, ένα πράγμα σαν σφουγγάρι που τρέλαινε τις ούγενες και μόνον αυτές. Κάποια στιγμή ενώ ψάρευα είδα έναν από τους κιούρτους των Καλύμνιων και πήρα ένα κομμάτι από το δόλωμά τους. Δεν το είχα ξαναδεί όμως, σίγουρα δεν υπήρχε στα μέρη μας. Εκ των υστέρων έμαθα ότι επρόκειτο για το γνωστό πια "αρικέλι" ή "σακούλι" στην καλυμνιώτικη διάλεκτο, ένα σπογγοειδές που φυτρώνει σε σημεία όπου εκβάλλουν ποταμοί ή υπάρχουν γενικώς γλυκά νερά. Βρήκα και κάποια σημεία στην ακτή της Αιτωλοακαρνανίας όπου υπήρχε σε μεγάλες ποσότητες κι έτσι ξεκίνησε για μένα το κεφάλαιο "κιούρτος" στην αλιευτική μου καριέρα. Το πρώτο στάδιο κατασκευής. Πέρασα τον επόμενο χειμώνα πλέκοντας κιούρτους από σύρμα. Εμαθα την τέχνη μόνος μου, παρατηρώντας ένα παλιό κοφινέλο που μου παραχώρησε ένας ψαράς. Δεν ήταν δύσκολο, αλλά ήθελε πολλή υπομονή, χρειάζονται περίπου 700 δεσίματα για να ολοκληρωθεί και μου έπαιρνε δυο μέρες για τον καθένα. Στήριζα όμως πολλές ελπίδες σε αυτό το ψάρεμα, κι έτσι στις αρχές της επόμενης άνοιξης είχα περί τα 20 κομμάτια. Γεμάτος προσδοκίες ξεκίνησα μια μέρα του Απρίλη για τον Μύτικα, βρήκα το δόλωμα και γύρισα στην Ιθάκη, για να ρίξω τα καλάθια μου σε μέρη που ήξερα ότι υπήρχαν πολλές ούγενες. Την επομένη έπιασα μία! Καλά που πιάστηκε κι αυτή, γιατί αλλιώς θα πίστευα ότι λάθος σφουγγάρι είχα χρησιμοποιήσει... Κατάλαβα ότι έφταιγε η εποχή, θυμήθηκα πως οι Καλύμνιοι είχαν φέρει τα πολλά ψάρια Αύγουστο μήνα, μέρες με μπουνάτσα και πολλή ζέστη. Δεν είχα παρά να περιμένω. Πραγματικά, με τον ερχομό της ζέστης του καλοκαιριού άρχισα να πιάνω ψάρια, που με κανένα άλλο εργαλείο δεν πιάνονταν. Τεράστιες, μαύρες ούγενες, ξεδοντιασμένες, που δεν τις έβλεπα και ποτέ όταν ψάρευα με ψαροτούφεκο. Επιανα ψάρια που ζούσαν, αναπαράγονταν και πέθαιναν από γηρατειά, δεν είχα ανταγωνιστές σε όλη την Επτάνησο κι αυτό ήταν θαυμάσιο, είχα ανακαλύψει μια τέχνη που θα μου έδινε για χρόνια το μεροκάματο, και μάλιστα με έναν τρόπο που μου ταίριαζε. Για να τοποθετηθεί αλλά και να ανελκυστεί ο κιούρτος χρειαζόταν βουτιά κι έτσι πάντα βρισκόμουν στο στοιχείο μου και δεν έχανα την επαφή με την άπνοια. Είναι ένα ψάρεμα που συναρπάζει, ειδικά τη στιγμή που ανακαλύπτεις με το βλέμμα το καλάθι στον βυθό και προσπαθείς να καταλάβεις πόσα ψάρια έχει μέσα. Το ρεκόρ μου ήταν 17 ψάρια σε ένα καλάθι, αν και τις επιδόσεις των Καλύμνιων ποτέ δεν τις πλησίασα. ..και η ολοκλήρωσή της.. Ετυχε μέρα που ακούμπησαν στο μουράγιο τελάρα με 120 κιλά, εγώ έπιανα συνήθως γύρω στα 10 κιλά και στις εξαιρετικές μέρες προσέγγιζα τα 20. Ηταν βέβαια με δύο βάρκες εκείνοι, άρα είχαν και υπερδιπλάσιο αριθμό κιούρτων. Κυρίως όμως πίστευα πως γνώριζαν επιμέρους μυστικά που εγώ, ως αυτοδίδακτος, ποτέ μου δεν θα μάθαινα. Ακόμα κι έτσι όμως, το μεροκάματο μπορούσα να το βγάζω. Πέρασαν χρόνια από τότε και μόλις την τελευταία τριετία ανακάλυψα ότι ο κιούρτος δουλεύει και με άλλα δολώματα, πιάνοντας μάλιστα άλλα είδη ψαριών. Εκτός από τις ούγενες, λοιπόν, τα τελευταία χρόνια πιάνω σταθερά και ροφούς, μεγάλες στήρες, τσιπούρες, σάλπες, μελανούρια, μπάφες και πάρα πολλούς σαργούς. Μέχρι και δίκιλο λαβράκι έπιασα φέτος. Είναι το ψάρεμα που μου δίνει αισιοδοξία για τα χρόνια που οι δυνάμεις μου θα αρχίσουν να με εγκαταλείπουν και δεν θα μπορώ να ψαρεύω πια εκεί που κάποτε βούταγα με ευκολία. Κι είναι ένα ψάρεμα αρχαίο, παραδοσιακό, που προέκυψε από τον προβληματισμό του καμακιστή που έβλεπε τεράστια κοπάδια κάτω από τα πόδια του και δεν μπορούσε να πιάνει παρά μόνο ένα την κάθε φορά. Βρήκε τον τρόπο και τα έβαλε όλα σε ένα καλάθι, λοιπόν, αφήνοντας απέξω τα μικρά, χωρίς να ρυπαίνει το περιβάλλον. Η τρύπα που άνοιξε ο .. οικολόγος Μάκης, για να ελευθερώσει τα ψάρια... Ενα ψάρεμα "καθαρό", επιλεκτικό, προϊόν της σοφίας των ψαράδων της Μεσογείου. Το φτηνότερο όλων των εργαλείων και το αποδοτικότερο σε σχέση με το κόστος κατασκευής του, που προσεγγίζει την τιμή αγοράς μιας κουλούρας από σύρμα! Eνα περιστατικό "οικοφασισμού" (αφιερωμένο στον κάθε "Μάκη") Εχει ένα σημαντικό μειονέκτημα ο κιούρτος. Καθώς τοποθετείται σε σχετικά μικρό βάθος, ανακαλύπτεται και κλέβεται εύκολα από τους ψαροτουφεκάδες. Εχω κατά καιρούς, λοιπόν, υποστεί σημαντικές απώλειες, τόσο ψαριών όσο και εργαλείων. Το έχω πάρει απόφαση, ωστόσο, και προσπαθώ να μη στενοχωριέμαι όποτε χάνω κιούρτο. Αν έριχνα παραγάδια, όλο και κάποιο θα σκάλωνε και θα έμενε στον βυθό. Ετσι, λοιπόν, θεωρώ δεδομένο ότι κάθε σεζόν θα χάσω μερικούς κιούρτους. Δεν είναι, βέβαια, θεμιτό πράγμα η κλοπή, αλλά μπορώ να κατανοήσω τον πειρασμό που αισθάνεται εκείνος που κολυμπάει επί ώρες χωρίς να έχει πιάσει τίποτα και ξαφνικά βλέπει κάτω από τα πόδια του 5-6 "έτοιμους" σαργούς! Δεν με νοιάζει για τα ψάρια, αλλά συνήθως μου παίρνουν και τον κιούρτο, που έχει πάρει δυο μέρες να φτιαχτεί. Αυτό όμως που συνέβη φέτος στον κάβο της Μούντας ξεπερνάει κάθε αρρωστημένη φαντασία! Η ιστορία που ακολουθεί αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ακρότητας και δείχνει πόσο θολά και μπερδεμένα είναι τα θέματα στον νου πολλών συνανθρώπων μας. Είχα ρίξει τον κιούρτο στον κάβο με το πολύ ρεύμα, που φέρνει συνεχώς τροφή και ανεβάζει νέα κοπάδια ψαριών. Κάθε φορά που τον έβαζα σε εκείνο το σημείο, έπιανα 5-6 καλούς σαργούς και σπανιότερα καμιά άγρια τσιπούρα. Εχοντας καλά σημάδια από τη στεριά σταμάτησα τη βάρκα πάνω από το πόστο κι ετοιμάστηκα να βουτήξω. Είδα φυσαλίδες να βγαίνουν στην επιφάνεια και καθώς το βάθος ήταν μικρό και η θάλασσα λάδι, διέκρινα μερικούς αυτοδύτες γύρω από τον κιούρτο. Ηξερα ότι μια σχολή αυτοδυτών από την Κεφαλονιά έκανε τακτικά εκεί βουτιές, αλλά τι έκαναν με τον κιούρτο; Οταν βρέθηκα στη θάλασσα, οι μεν δύτες είχαν φύγει για τα ρηχά όπου τους περίμενε η βάρκα τους, ο δε κιούρτος είχε κάνει φτερά! Τον βρήκα πεταμένο πίσω από κάτι βράχια, με μια μεγάλη τρύπα ανοιγμένη στο πλευρό του! Ως πονηρός Κεφαλονίτης ο Γεράσιμος, ο οδηγός των αυτοδυτών, είχε θελήσει να πουλήσει "οικολογία" στους Γερμανούς τουρίστες και είχε απελευθερώσει τα ψάρια μου! Είχε ξανακάνει κάτι ανάλογο ο ίδιος αυτοδύτης πριν από κάμποσα χρόνια. Είχε σταθεί από πάνω μου την ώρα που έκανα καρτέρι και μαρσάριζε τη μηχανή της βάρκας του για να μου διώχνει τα ψάρια! Μα είναι δυνατόν; Η οικολογία ως ιδεολογία δηλώνει, βεβαίως, ευαισθησία για την κατιούσα την οποία έχει πάρει η φύση, από την έναρξη της εποχής της καύσης ορυκτού άνθρακα και πετρελαίου. Εκ των ων ουκ άνευ τέτοια εποχή η ευαισθησία βεβαίως, ωστόσο εδώ δεν πρόκειται για οικολογία, αλλά για οικοφασισμό. Οταν τα βάζει ο κάθε Μάκης με ένα παραδοσιακό, επιλεκτικό και καθαρό εργαλείο, και με έναν ψαρά που προσπαθεί για το μεροκάματο και μόνο γι' αυτό, τι άλλο είναι; Μήπως τον συμφέρει να θεωρεί ότι τα ψάρια υπάρχουν μόνο και μόνο για να τα φωτογραφίζουν οι τουρίστες, από τους οποίους ασφαλώς ο ίδιος κερδίζει κι αποκομίζει σημαντικά οφέλη; Του διαφεύγει παράλληλα ότι επί της ουσίας δεν παράγει τίποτα, αλλά ρυπαίνει τη θάλασσα με τις τεράστιες μηχανές των σκαφών με τα οποία τους πάει πέρα-δώθε άνευ σοβαρού λόγου; Το είπε προ πολλού ο Μαρξ, βεβαίως, ότι οι ιδεολογίες εκπορεύονται και καθορίζονται από το οικονομικό συμφέρον, αλλά μάλλον δεν βρήκε χρόνο να μορφωθεί στη ζωή του ο κάθε αγανακτισμένος πολίτης Μάκης... Τελικά, πολύ ύποπτη η ευαισθησία του αγαπητού Μάκη... Εμένα βρήκε; Δεν τον είδα να βουτά να τρυπήσει τον σάκο της ανεμότρατας τον "ακτιβιστή" Μάκη, τον τζάμπα μάγκα Μάκη... Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, 20/07/2011