Οι δηλώσεις Ευρωπαίων αντανακλούν αμηχανία και αντιθέσεις

Του Σταυρου Λυγερου

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_19/02/2012_428678

Οι αλλεπάλληλες δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων που προσβάλλουν την Ελλάδα, που εγείρουν ζήτημα εκδίωξής της από την Ευρωζώνη και που θέτουν υπό αίρεση την εκταμίευση των ποσών της νέας δανειακής σύμβασης επανέφεραν με ένταση στο προσκήνιο το ερώτημα για τις πραγματικές προθέσεις του ευρωιερατείου. Η θετική ψήφος της ελληνικής Βουλής την περασμένη Κυριακή μπορεί να προκάλεσε τον ακρωτηριασμό των δύο μεγάλων (για πόσο ακόμα;) κομμάτων, αλλά δεν θεωρήθηκε από τον Σόιμπλε επαρκής απόδειξη αφοσίωσης στο νέο Μνημόνιο! Ολη αυτή η φιλολογία ότι οι Ευρωπαίοι θεωρούν την Ελλάδα αναξιόπιστη και έχουν βαρεθεί να τη διασώζουν(!), που αναμηρυκάζουν με θλιβερό τρόπο ιθαγενείς κύκλοι, είναι για λαϊκή κατανάλωση. Στην πραγματικότητα αντανακλά τη στρατηγική αμηχανία και τις αντιθέσεις στους κόλπους του ευρωιερατείου για τον τρόπο αντιμετώπισης όχι τόσο της ελληνικής κρίσης, που είναι η κορυφή του παγόβουνου, όσο της κρίσης του ευρώ, που είναι το παγόβουνο. Στη Γερμανία διεξάγεται μία παρασκηνιακή συζήτηση, από την οποία θα εξαρτηθεί όχι μόνο το μέλλον της Ελλάδας, αλλά και το μέλλον της Ευρωζώνης. Ορισμένοι κύκλοι της γερμανικής άρχουσας τάξης θεωρούν ότι όσα είχε να κερδίσει η χώρα τους από το ευρώ τα κέρδισε. Τώρα που η διάσωση της Ευρωζώνης απαιτεί την καταβολή μεγάλων ποσών, θεωρούν ότι είναι προτιμότερο για τη Γερμανία να διακινδυνεύσει την επιβίωση του ευρώ από το να πληρώσει ένα λογαριασμό που φοβούνται ότι θα είναι υψηλός. Αυτός είναι ο λόγος που ερωτοτροπούν με την ιδέα να σπρώξουν την Ελλάδα (και την Πορτογαλία) εκτός ευρώ. Εχουν επίγνωση ότι εάν σπάσει ένας κρίκος της αλυσίδας θα προκληθεί ένα ντόμινο που πιθανότατα θα προκαλέσει τη διάλυση της Ευρωζώνης. Αυτό, όμως, είναι αποδεκτό ρίσκο για τους γερμανικούς κύκλους που -χωρίς να το ομολογούν- δεν πολυενδιαφέρονται για την επιβίωση του ευρώ. Πολύ περισσότερο που η διάλυση δεν θα προκληθεί με πρωτοβουλία του Βερολίνου, αλλά με καραμπόλα. Υπάρχουν, βεβαίως, και κύκλοι που θεωρούν ότι οι επιπτώσεις από την εκδίωξη της Ελλάδας μπορούν να ελεγχθούν και να οδηγήσουν σε μία σταθεροποίηση της Ευρωζώνης. Η ελληνική κρίση, όμως, δεν έχει πάψει να είναι συστημικός κίνδυνος, έστω και σε μικρότερο βαθμό απ’ όσο ήταν το 2010. Οι κύκλοι αυτοί υποτιμούν αφενός τη διαπλοκή που έχει δημιουργηθεί όλα αυτά τα χρόνια στο επίπεδο των τραπεζών και αφετέρου την αντίδραση των αγορών. Η εκδίωξη της Ελλάδας θα προκαλέσει μία εκτόξευση των επιτοκίων δανεισμού της Ισπανίας, της Ιταλίας και όχι μόνο. Με άλλα λόγια, η Ευρωζώνη θα βρεθεί αντιμέτωπη με μία κρίση η οποία δεν θα είναι διαχειρίσιμη. Ακόμα και εάν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διοχετεύσει νέες γενναίες δόσεις ρευστότητας, ίσως εκτονώσει προσωρινά την πίεση, αλλά είναι απίθανο να τιθασεύσει τις αγορές και να λύσει το πρόβλημα. Η εξώθηση της Ελλάδας εκτός Ευρωζώνης δεν είναι επίσημη πολιτική. Κερδίζει, όμως, έδαφος. Το Βερολίνο θέλει και την πίτα ολάκερη και το σκύλο χορτάτο. Θέλει την Ευρωζώνη, που τόσο ευνοεί τις γερμανικές εξαγωγές, αλλά δεν θέλει να πληρώσει το αναγκαίο τίμημα για την επιβίωσή της. Για πόσο, όμως, θα μπορεί να πατάει σε δύο βάρκες; Προς το παρόν, πάντως, το Βερολίνο υπεκφεύγει από την ανάγκη να ξεκαθαρίσει τη θέση του, μετατρέποντας την Ελλάδα σε αποδιοπομπαίο τράγο και πυροδοτώντας στη γερμανική κοινή γνώμη αισθήματα οικονομικού εθνικισμού. Οι Γερμανοί και οι συνοδοιπόροι τους τραβάνε πολύ το σκοινί, ποντάροντας και στο γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση (μάλλον από φόβο) διευκολύνει το παιχνίδι τους. Με τη στάση τους, όμως, προκαλούν αντίδραση. Στο επίπεδο των κυβερνήσεων η αντίδραση είναι ακόμα χλωμή, αλλά στο επίπεδο της κοινωνίας των πολιτών ήδη αναπτύσσεται ένα κίνημα αλληλεγγύης. Το κίνημα αυτό δεν πηγάζει μόνο από αισθήματα συμπαράστασης, αλλά και από τη δικαιολογημένη πεποίθηση ότι στην Ελλάδα δοκιμάζεται η συνταγή που προορίζεται για όλη την Ευρώπη. Ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι συνειδητοποιούν ότι το σήμερα της ελληνικής κοινωνίας είναι το αύριο των κοινωνιών της ευρωπαϊκής περιφέρειας και πιθανότατα το μεθαύριο των κοινωνιών του ευρωπαϊκού πυρήνα. Η συνταγή αυτή αποδεικνύεται εφιαλτική. Το πρώτο Μνημόνιο προκάλεσε σωρό οικονομικών και κοινωνικών ερειπίων. Είναι διεθνώς διάχυτη πια η εκτίμηση (και στο επίπεδο των αγορών) ότι το νέο πακέτο (PSI, νέα δανειακή σύμβαση και νέο Μνημόνιο) δεν έχει τις προϋποθέσεις να αποτρέψει τη χρεοκοπία και να ξαναστήσει την ελληνική οικονομία στα πόδια της. Για την ακρίβεια, η τρόικα θέτει στόχους που στην πραγματικότητα δεν μπορούν να προσεγγισθούν. Το γεγονός αυτό προεξοφλεί ένα νέο βαθύτερο αδιέξοδο και μία ανεξέλεγκτη χρεοκοπία, η οποία -λόγω του αγγλικού δικαίου και των όρων της δανειακής σύμβασης- θα μετατρέψει για δεκαετίες την Ελλάδα σε έρμαιο των δανειστών της.