Οι πολύ πατριώτες σαν τους πολύ χριστιανούς

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_14/10/2012_466020

Tου Παντελη Μπουκαλα

Παλιά ξινή ιστορία το εμπόριο της πατρίδας - οποιασδήποτε πατρίδας, μιας και δεν έχουμε εδώ ελληνική πατέντα ή εθνικό προνόμιο. Και επάγγελμα αρχαίο οι πραματευτές του πατριωτισμού, οι οποίοι, από την παντοειδή ασφάλειά τους συνήθως και από το ύψος του αξιώματός τους ή της οικονομικής τους ισχύος, εξαπολύουν δεοντολόγια και καθηκοντολόγια για τους λεγόμενους «απλούς ανθρώπους» αυτού του κόσμου. Το γεγονός ότι για τη λέξη «πατριδοκαπηλεία» ξέρουμε και πότε ήταν τα γεννητούρια της (29 Σεπτεμβρίου 1889) και ποιος υπήρξε γονιός και νουνός ταυτόχρονα (η «Νέα Εφημερίδα»), αφού έχουμε πάντοτε τη «Συναγωγή νέων λέξεων» του Στέφανου Κουμανούδη να μας βοηθάει σε τέτοιες αναζητήσεις, δεν υπάρχει λόγος να πιστέψουμε ότι αυτό το άθλιο άθλημα είναι του 19ου αιώνα, και μάλιστα του τέλους του. Αλίμονο. Οι Κλέωνες μετρούσαν ήδη τότε ζωή δυόμισι χιλιετιών. Και οι πατριδοκάπηλοι βέβαια δεν πρωτοεμφανίστηκαν μόλις το θλιβερό 1897, όταν τους ονόμασε έτσι η «Ακρόπολις» του έτους που ακολούθησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Απλώς τότε βρισκόμασταν και πάλι σε έναν από τους συνήθεις παροξυσμούς λεκτικής φιλοπατρίας, που τους πληρώνουν πανάκριβα όχι οι ρήτορες αλλά οι σιωπηλοί· όσοι πρέπει να χάσουν τη ζωή τους για να συγκαταριθμηθούν στους πατριώτες. Α, παρεμπιπτόντως: Ας δώσουμε ευχή και κατάρα στις επόμενες γενιές Ελλήνων να μη διεκδικήσουν ποτέ τη διοργάνωση Ολυμπιακών, ούτε -προς Θεού και προς θεών- τη μόνιμη τέλεσή τους εδώ. Και τις δύο φορές που είχαμε την τιμή και τη χαρά, καταπώς λένε, βρεθήκαμε άγρια μπλεγμένοι και με τον έναν ή τον άλλον τρόπο πτωχευμένοι. Θα πρέπει λοιπόν να είχε φτάσει στα όριά του κάποια στιγμή ο χλευαστής Γεώργιος Σουρής, να μην άντεχε άλλο την ατελεύτητη πατριδοκαπηλία, για να θεωρήσει υποχρέωσή του να δηλώσει με το ποίημά του «Εις την πατρίδα» ότι αυτός, όχι, δεν είναι πατριώτης, δεν θέλει να είναι στρατιωτάκι στις φάλαγγες της καπηλικής φιλοπατρίας. Αφού οι πατριώτες είναι αναρίθμητοι, σκέφτηκε, και κυρίως φωνακλάδες, δεν θα ταραχτεί ιδιαίτερα η ισορροπία των πραγμάτων αν βρεθεί κι ένας να δηλώσει μη πατριώτης. Και ιδού οι οχληροί στίχοι του, που ασφαλώς δεν του στέρησαν την ελληνική του ιθαγένεια ή την εν γένει ελληνικότητά του: «Ελλάς πατρίς μου, δεν σ’ αγαπώ, / για σε δεν καίω κι εγώ λιβάνι, / πάντα για σένα κακά θα πω, / κι ούτε σου πλέκω ποτέ στεφάνι. // Ομως συγχώρει τον μισητόν, / πατρίς γλυκεία και τροφοδότις, / κι εις τόσο πλήθος πατριωτών / ας είναι κι ένας μη πατριώτης». Η λέξη στο ποίημα που λέει πολλά, περισσότερα απ’ όσα εντοπίζει η πρώτη ματιά, είναι η λέξη «τροφοδότις», τεχνικά τοποθετημένη αμέσως μετά τη «γλυκεία». Δεν εννοούσε εδώ ο Σουρής, υποθέτω, ότι η μητέρα πατρίδα είναι τροφοδότις όσαν αφορά τα όνειρα, το οράματα, τις προσδοκίες και τα λοιπά άυλα. Κάτι άλλο είχε στο νου του, χειροπιαστό, από ύλη φτιαγμένο - πιθανόν και από χρήμα. Γιατί έτσι εννοούν την πεφιλημένη τους πατρίδα όσοι της καίνε μπόλικο λιβάνι, και μάλιστα σε ειδικές τελετές, για να ’ναι βέβαιοι ότι τους παρακολουθούν πολλοί και θα εισπράξουν εντέλει τον έπαινο που τους αξίζει. Με τους πολύ πατριώτες, τους πολύ Ελληνες, συμβαίνει ό,τι ακριβώς και με τους πολύ χριστιανούς (ή τους πολύ θρήσκους εν γένει): Τα αισθήματά τους δηλώνονται (πληθωριστικά) αποκλειστικά όταν ξέρουν πως έχει στραφεί πάνω τους το συλλογικό βλέμμα, είτε στην εκκλησία του δήμου βρίσκονται είτε στην εκκλησία του Αϊ-Δημήτρη. Τότε φλυαρούν, τότε φωνασκούν, τότε εξαπολύουν ρητά, από αυτά που μετά κόπου αποστήθισαν, να τα έχουν έτοιμα για ανάλογες περιπτώσεις. Κι αν οι πολύ χριστιανοί κάνουν διπλά και τριπλά τα σταυροκοπήματα και μέχρις εδάφους τις μετάνοιές τους για να ελπίζουν αφενός σε μια μεταθανάτια μη υλική ανταπόδοση, αφετέρου στο εύγε των συγχωριανών τους (οπότε και πάλι τα πράγματα είναι μη υλικά), οι πολύ Ελληνες, οι πανηγυρικώς και διά φωνασκιών Ελληνες, δεν έχουν καλές σχέσεις με τα άυλα. Και προτιμούν μια ανταπόδοση απτή από την «τροφοδότιδα» πατρίδα: ένα σοβαρό πολιτικό αξίωμα για να σώσουν επιτέλους την Ελλάδα (που αν δεν έχει από αυτούς να περιμένει, πού αλλού να βρει ν’ ακουμπήσει;), δυο γαλόνια παραπάνω ή και μια στραταρχική ράβδο, μια θέση στη λίστα του αρχηγού για τις επόμενες εκλογές, α, και ένα συχωροχάρτι για ό,τι αντιπατριωτικό πράττουν ενόσω η γλώσσα τους πατριδορητορεύει. Πατριώτες, για να μην πω υπερπατριώτες, θα πρέπει να ’ναι κι αυτοί οι 54.246 ευγενείς συνέλληνες που σε καιρούς ρημαγμένους επέλεξαν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τα εν κινδύνω πάτρια εδάφη και να τους εξασφαλίσουν την ελβετική προστασία. Και να πεις πως είναι μόνο εκ κληρονομίας πλούσιοι; Οχι. Και ταξιτζήδες υπάρχουν ανάμεσά τους· και αγρότες που πολύ βολεύτηκαν με τους μετανάστες ενόσω οι ίδιοι απολάμβαναν την παρέα του καφενείου ή τη ζάλη του σκυλάδικου (ναι, για τους ίδιους μετανάστες πρόκειται που τώρα τους καταδίδουν σαν «παράνομους», για να γλιτώσουν και τα οφειλόμενα)· και γιατροί που βαρέθηκαν ν’ ακούνε ρομάντζα για τον Ιπποκράτη· και πάσης φύσεως καλλιτέχνες (να υπάρχουν στη συντροφία και κάποιοι απ’ όσους πρόκοψαν παίζοντας το χαρτί του «έθνους» ή της «φτωχολογιάς»; μπα, δεν το πιστεύω)· και ρασοφόροι που κρίνουν σοβαρότερη την επί γης ζωή· και εφοριακοί που, μπερδεμένοι από τις συνεχείς αλλαγές της φορολογικής νομοθεσίας, «αυτοσχεδιάζουν»· και δημοσιογράφοι που διαφώτισαν και κηδεμόνευσαν τον λαό από τρία - τέσσερα γερά πόστα και από ισάριθμες θέσεις παχυλής αργομισθίας στο γενναιόδωρο Δημόσιο, που τις καπάρωσαν χάρη στα κομματικά τους κονέ· και, και... Και πολιτικοί, βεβαίως βεβαίως. Παρανόμως πλουτίσαντες και οφσορίως επενδύσαντες όσα τους πρόσφερε η πατρίς ευγνωμονούσα. Και ευπατρίδες φυσικά, στυλοβάτες του έθνους, «σημαίνοντες Ελληνες» κ.ά. Ολοι ετούτοι, ταπεινοί θιασώτες του δόγματος «το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα», θα πατριδολογούν σίγουρα ακατασχέτως στις παρέες τους, στους υφισταμένους τους, στους εργάτες τους, στους ασθενείς τους, στους πελάτες τους. Θα φλυαρούν υπέρ πατρίδος από μικροφώνου, από εντύπων στηλών, από τηλεοράσεως, ενδεχομένως και από άμβωνος. Θα ρητορεύουν για το χρέος, για τις θυσίες που πρέπει να γίνουν, α, και για τη φορολογική συνείδηση που πρέπει επιτέλους να αποκτήσει ο απείθαρχος Ελλην. Αν αυτοί είναι οι πατριώτες, και αν υπερπατριώτες είναι τα