Ανθρωποθυσία νεαρής γυναίκας στον μεγάλο σεισμό

Λόφος Καστέλλι Χανίων, Ανασκαφική έρευνα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων υπό τη διεύθυνση της επίτιμης γενικής διευθύντριας αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς δρος Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη

Βασιλική Τζεβελέκου

Συγκλονιστικό αρχαιολογικό εύρημα στον λόφο Καστέλλι Χανίων
Ο λόφος Καστέλλι που δεσπόζει στην παλιά πόλη των Χανίων αποτελεί διαχρονικά την καρδιά και τον πυρήνα της ζωής της πόλης, από τον πρώτο οικισμό του τέλους της 4ης χιλιετίας π.Χ. έως σήμερα. Το αρχαιολογικό εύρημα της ανθρωποθυσίας νεαρής γυναίκας κάτω των είκοσι ετών που έχει έρθει στο φως, κατά τη διάρκεια της συστηματικής ανασκαφής, έχει προκαλέσει διεθνές ενδιαφέρον. Αποκαλύφθηκε μαζί με τη θυσία πολλών ζώων και χρονολογούνται στα χρόνια της υστερομινωικής/μυκηναϊκής Κυδωνίας. Οπως αποκαλύπτουν τα φετινά ανασκαφικά δεδομένα, ύστερα από έναν καταστροφικό σεισμό σχεδόν 7,5 Ρίχτερ, προσφέρθηκαν πιθανόν για να εξευμενίσουν τους θεούς.
«Το φετινό εύρημα καθιστά ακόμη πιο κατανοητή την ερμηνεία της μεγαλειώδους θυσίας η οποία ακολούθησε στον ίδιο αύλειο χώρο, ως πράξης δημόσιας προσφοράς για τον εξευμενισμό των χθόνιων, θεϊκών δυνάμεων που θεωρούνταν ότι είχαν προκαλέσει τον μεγάλο σεισμό. Το ίδιο το ρήγμα θα μπορούσε να θεωρηθεί πέρασμα προς τον Αδη, μια άμεση σχέση με το βασίλειο των χθόνιων δυνάμεων», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η επίτιμη γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς, δρ Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, υπό τη διεύθυνση της οποίας διεξάγεται η ανασκαφική έρευνα από την ΕΦΑ Χανίων, με τη συμμετοχή ολιγομελούς ομάδας και της μόνιμης συνεργάτιδάς της, αρχαιολόγου Ευτυχίας Πρωτοπαπαδάκη.

Το κρανίο της νεαρής γυναίκας μετά την επανένωση των διανοιγμένων οστών στο εργαστήριο της Εφορείας Χανίων
Κατά τη φετινή περίοδο (Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2019), στον χώρο της ανασκαφής της οδού Κατρέ 1 αποκαλύφθηκε η επέκταση της μεγάλης αυλής, προς νότια, όπου έλαβε χώρα η θυσία. «Σκοπός της έρευνας είναι να αποκαλυφθούν τα όρια του δαπέδου που αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τον χαρακτηρισμό του χώρου ως τμήματος του μυκηναϊκού ανακτόρου της Κυδωνίας», σημειώνει η κ. Βλαζάκη.


Λεπτομέρεια από την απόθεση της θυσίας
Κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους, διαπιστώθηκε ότι η μεγάλη αυλή χρησιμοποιούνταν για τελετουργικές πράξεις τον 13ο αι. π.Χ. Η θυσία και ο διαμελισμός 43 αιγοπροβάτων και αιγάγρων, 4 χοίρων, 2 βοοειδών και της νεαρής γυναίκας ακολούθησε μετά τον καταστροφικό σεισμό (6,5 έως 7,5 Ρίχτερ) και σύμφωνα με την κ. Βλαζάκη, «τα διαμελισμένα σώματα τοποθετήθηκαν στο κομματιασμένο και "ανοιγμένο" από τον σεισμό δάπεδο και σφραγίστηκαν με πέτρες και πλάκες. Η σύνδεση της νεαρής γυναίκας με τελετουργικές πράξεις δεν πρέπει να μας παραξενεύει, καθόσον η ελληνική μυθολογία διαθέτει άφθονα παραδείγματα εξαγνιστικής θυσίας κυρίως παρθένων, σε περιόδους λοιμών και λιμών ή άλλων εξαιρετικών περιστάσεων και συχνά πριν από πολεμική σύρραξη.
»Οι μύθοι των νέων γυναικών στον ρόλο εξιλαστήριων θυμάτων, ένα θέμα ιδιαίτερα αγαπητό στις αρχαίες τραγωδίες, ίσως ανάγονται στα μυκηναϊκά χρόνια και παρουσιάζονται ως πράξεις βαθιάς υποταγής και ευλάβειας στο θείο, ως είδος διαπραγμάτευσης με τις χθόνιες δυνάμεις και όχι ως άγριες και αδίστακτες σφαγές. Εκτός από τις διάσημες παρθένες-κόρες βασιλέων, όπως η θυγατέρα του Αγαμέμνονα Ιφιγένεια, οι θυγατέρες του Λεώ, του Κέκροπα και του Ερεχθέα για την Αθήνα αλλά και του Ηρακλή, του Ωρίωνα και του Πρίαμου, ακόμη και η τοπική παράδοση της Κυδωνίας αναφέρεται στη θυγατέρα του βασιλιά Κύδωνος, την Ευλιμένη. Η Ευλιμένη θυσιάστηκε ως παρθένα στους ήρωες της χώρας, σύμφωνα με χρησμό, όταν ο Κύδων βρέθηκε σε δυσχερή θέση εξαιτίας επανάστασης των γειτονικών πόλεων».

Η θυσία της Πολυξένης, θυγατέρας του Πριάμου, όπως εικονίζεται σε μελανόμορφο αμφορέα του Ζωγράφου Τιμιάδη
Η έρευνα φέτος προχώρησε στην περιοχή ενός ενεργού σεισμικού ρήγματος που εντοπίστηκε στον χώρο και τον διατρέχει από δυτικά προς τα ανατολικά. «Η εικόνα του "παλλόμενου δαπέδου" προκαλεί δέος. Εύκολα πλέον μπορεί κανείς να κατανοήσει τον τρόμο που είχε προκαλέσει ο σεισμός του 13ου αι. π.Χ. στους προϊστορικούς κατοίκους του ανακτορικού κέντρου της Κυδωνίας, όταν ξαφνικά αντίκρισαν τη γη να ανοίγει μπροστά στα μάτια τους», αναφέρει μεταξύ άλλων η ανακοίνωση.
https://www.efsyn.gr/tehnes/art-nea/218930_anthropothysia-nearis-gynaikas-ston-megalo-seismo