Τα Πρωτοχρονιάτικα Κεφαλονίτικα κάλαντα στο Αργοστόλι, στο Ληξούρι και στα χωριά του νησιού

Τα Πρωτοχρονιάτικα Κεφαλονίτικα κάλαντα

στο Αργοστόλι,  στο Ληξούρι και στα χωριά του νησιού

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Στο νησί μας τα κάλαντα αυτά παρουσιάζουν αρκετές παραλλαγές από τόπο σε τόπο.

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έβγαιναν μικροί και μεγάλοι με κιθάρες και έλεγαν τα κάλαντα.   Στο Αργοστόλι έλεγαν τα γνωστά :

Πάλιν ακούσατε άρχοντες πάλιν να σας ειπούμε

ότι και αύριο εστί ανάγκη να χαρούμε.

Και να πανηγυρίζωμεν περιτομήν  Κυρίου

την εορτή του μάκαρος Μεγάλου Βασιλείου

Κάνω λοιπόν, αρχή καλή επαίνους να συνθέσω

τον Άγιο Βασίλειο δια να επαινέσω.

Να σας ειπώ τα θαύματα που έκανε Εαυτός του

με του Θεού τη δύναμη που ήταν βοηθός του.

Τα παινέματα ήταν πολλά για να εγκωμιάσουν τον αφέντη σπιτονοικοκύρη για να τους δώσει μεγάλο φιλοδώρημα Δεν παρέλειπαν τα αναγκαία επαινετικά λόγια που περιείχαν το όνομα του σπιτονοικοκύρη, κάθε φορά διαφορετικό για να τον ικανοποιήσουν με τις ωραίες ευχές τους

.Σ’ αυτό το σπίτι πούρθαμε πέτρα να μη ραΐσει

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει.

Να ζήσει χρόνια εκατό και να τ’ αποπεράσει

ν’ ασπρίσουν τα μαλλάκια του να γίνουν σαν μπαμπάκι

………………………

Με τρία γράμματα χρυσά γράφεται το όνομά σου

Γερασιμάκη αφέντη μου, καλησπερίσματά σου

Χρόνια πολλά να χαίρεστε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε πλουτισμένοι.

Τα παινέματα είναι πολλά και ποικίλουν από τόπο σε τόπο. Δε λείπει και ο αυτοσχεδιασμός που προσθέτει τα καινούργια εγκώμια και ευχές που επικαλούνται και την γενναιοδωρία του αφέντη για ένα καλό μπουναμά.

Στη Σάμη λένε:

..Παίρνουν νερό ραντίζονται, ραντίζουν και τη βάγια

και παίρνει η βάγια το κερί και φέγγει απάνου- κάτου

και φέγγει στα καντήλια του τού πολυχρονεμένου…

Και λόγια ευτράπελα από τους τραγουδιστές  έδιναν ένα άλλο τόνο στα κάλαντα.

Και πάλι ματακοίταξα κι είδα’ να-δυο σαΐτες

και με το καληνύχτισμα καλές σας τηγανίτες!

Φλωριά κι αν έχει, δώσε μας, φλωριά μη μας στερήσεις

κι αν έχεις μισό σώβρακο… χρόνια πολλά να ζήσεις!

Στην περιοχή της Θηνιάς, οι τραγουδιστές ήταν πιο απαιτητικοί.

Δώστε μας βασιλόπιττα, δώστε μας και το γάλα,

δώστε μας και τον μποναμά κι εμείς δεν θέλουμ’ άλλα!

Ό,τι είναι ο νόμος δώσετε κι αλλού θε να τα πούμε

κι οι όμορφες της γειτονιάς όλες μας καρτερούνε!

Τα Ληξουριώτικα κάλαντα είναι διαφορετικά στα λόγια, ενώ η μουσική είναι περίπου η ίδια :

Άγιος Βασίλης έρχεται Γενάρης ξημερώνει

ο μήνας που μας έρχεται το χρόνο φανερώνει

Τραλαλαλα. λαλαλα.

Την άδεια γυρεύουμε στο σπίτι σας να μπούμε

τον Άγιο με όργανα και με φωνές να πούμε

Τραλαλαλα.. λαλαλα

Εκοίταξα στον ουρανό και είδα σταυρό στη μέση

κι απ’ όλα τα ονόματα Γεράσιμος μ’ αρέσει

Τραλαλαλα.. λαλαλα

Και πάλι ξανακοίταξα κι είδα ένα δυο στεφάνια

και με το καλονύχτισμα καλά σας Θεοφάνια.

Τραλαλαλα.. λαλαλα

Έχουν  μείνει ονομαστά τα κάλαντα στο Ληξούρι από τον Παλούκη 

(Παναγή Καγκελάρη)  που τα έλεγε με τρόπο μοναδικό και με συνοδεία την κιθάρα του.

Τα κάλαντα των χωριών

Τα Κεφαλονίτικα κάλαντα έχουν παραλλαγές από τόπο σε τόπο. Άλλα στο Αργοστόλι και άλλα στο Ληξούρι. Τα κάλαντα των χωριών έχουν λόγια που τα  συναντούμε και στα κάλαντα άλλων περιοχών της Ελλάδας. Σίγουρο είναι, πως τα κάλαντα των χωριών μας έχουν πανελλήνια καταβολή και μάλιστα βυζαντινή. Τόσο στην περιοχή της Ερίσσου όσο στην  Παλική και στους Πρόννους τα κάλαντα στα χωριά  παρουσίαζαν κάποιες στιχουργικές παραλλαγές, αλλά κινούντο και εξελίσσονταν στην υπόθεση τους πάνω στο ίδιο θέμα.

Πρωτοχρονιάτικα παλιά κάλαντα από την περιοχή της Ανωγής Παλικής  (Αγία Θέκλη). Περίπου τα ίδια και των άλλων χωριών.

Δυστυχώς, δεν τα καλαντίζουμε τούτα τα λόγια σήμερα…!

Τα ξεχάσαμε ολότελα! Οι κατέχοντες τη βυζαντινή μουσική ας ασχοληθούν με αυτά κι ας τα μάθουν στους νέους Κεφαλονίτες, γι αυτό σας δημοσιοποιώ και τη παλιά μουσική τους σε βυζαντινή μουσική.

«Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά κι αρχή του Γεναρίου

αύριο ξημερώνεται του Αγίου Βασιλείου

Αης Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία

-Από το σπίτι μου έρχομαι και στο σκολειό μου πάω

-Βασίλη ,αν ξέρεις γράμματα, πες μου το αλφαβητάρι.

Ξερό ήταν το ραβδάκι του , χλωρούς βλαστούς επέτα.

Κι απάνω στους χλωρούς βλαστούς περδίκια καρκαριώνται,

κι όχι περδίκια μοναχά παρά και περιστέρια.

Τα περιστέρια πέτονται και πάνε τσι βρυσούλες

Βρυσούλες πετροπήγαδες κι αυλές μαρμαρωμένες

Φέρνουν νερό στα νύχια τους και χιόνι στα φτερά τους

και λούζουν τον αφέντη τους και λούζουν την κυρά τους.

-Κυρά με τσου πολλούς σου γιούς, τσου μοσκοαναθρεμένους

που τσόπλυνες και τσόπλυνες και στο σκολειό τσου στέρνεις.

Εκεί τσου δέρνει ο δάσκαλος κι εκεί τσου μαϊνέρνει

με δυο κλωνιά βασιλικό, με πέντε ωσάν το μόσκο!

-Μωρές και πουν τα γράμματα, μωρές και πουν ο νους σας¨

-Τα γράμματα είναι στο χαρτί κι ο νους μας στις κοπέλες

κι ο λογισμός μας έφτασε κάτου στις μαυρομάτες

Πάρε συ, βάγια, το κερί κι ανέβα και κατέβα

και φέξε στ’ αρχοντάκι μας ν΄ ανοίξη την κασέλα

κι αν είν’ ασήμι, πάρτε το,κι αν είναι και δυάρι,

κι αν είναι και τριώβολο, κανείς να μην το πάρει!

Εκοίταξα στον ουρανό κι είδα’ να δυο λαμπάδες

και με το καλησπέρισμα καλές σας εορτάδες…»