East Med αγωγός, ανάγωγος

Του δρ. Κώστα Λάμπου, οικονομολόγου

Η ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού ήταν, είναι και θα είναι πιστό αντικαθρέφτισμα της ιστορίας των πηγών και μορφών ενέργειας που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος στον χώρο και στο χρόνο. Για εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως και για εκατομμύρια χρόνια η ανθρωπότητα χρησιμοποιούσε ως πηγές ενέργειας την φωτιά, την μυϊκή δύναμη των ανθρώπων/δούλων και των ζώων εργασίας, οι οποίες αρκούσαν μόνο για την έξοδο από τις σπηλιές και την σκληρή επιβίωση. Με την αυγή της ιστορικής περιόδου ανακαλύπτεται η δύναμη του ατμού και του ανέμου, αλλά αυτές οι μορφές ενέργειας ήταν περιορισμένης χρήσης και χαμηλής αποδοτικότητας, γεγονός που δεν επέτρεπε την ευρεία εφαρμογή τους στην οικονομική δραστηριότητα, πράγμα που θα οδηγούσε στην αναζήτηση αντίστοιχων τεχνολογικών εφευρέσεων για την οικονομική εκμετάλλευσή τους. Έτσι πορεύτηκε η ανθρωπότητα μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα και την ανακάλυψη των μηχανών εσωτερικής καύσης (γεννήτριες) που καίνε ορυκτά καύσιμα και παράγουν ηλεκτρισμό, ως δύναμη κίνησης, η οποία επαναστατικοποιεί την οικονομική δραστηριότητα σε όλες τις πιθανές και απίθανες μορφές της με αποτέλεσμα την ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας της αγοράς. Από τότε η ανθρωπότητα στροβιλίζεται γύρω από την ενέργεια που έχει ως βάση τα νέα ορυκτά καύσιμα, όπως το πετρέλαιο, το ουράνιο και το φυσικό αέριο, η εξόρυξη, η επεξεργασία, η χονδρική διανομή και η εμπορία των οποίων βρίσκεται στα χέρια ελάχιστων χωρών που διαθέτουν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και εταιρειών εξόρυξης, επεξεργασίας και εμπορικών δικτύων.

Η περιορισμένη διασπορά των ορυκτών καυσίμων σε λίγες χώρες του πλανήτη μας και η περιορισμένη ικανότητα εξόρυξης, επεξεργασίας και εμπορίας των ορυκτών καυσίμων από ελάχιστες μονοπωλιακές επιχειρήσεις ευνόησε αναπτυξιακά σχετικά λίγες χώρες και διαμόρφωσε συγκριτικά πλεονεκτήματα υπέρ αυτών των χωρών και δυνάμεων που, με την ισχύ του πλούτου και την αποικιοκρατική και ιμπεριαλιστική βία των όπλων, ελέγχουν συγκεντρωτικά την παγκόσμια ροή της ενέργειας κατά συνέπεια και την παγκόσμια οικονομία. Αυτές οι ιδιαιτερότητες διαμόρφωσαν και στηρίζουν τον καπιταλισμό, ο οποίος με την λυσσασμένη επιδίωξη του κέρδους χρησιμοποιεί σπάταλα και καταστροφικά τα ορυκτά καύσιμα με αποτέλεσμα την υπερρύπανση του περιβάλλοντος σε μη αναστρέψιμο βαθμό για πολλές περιπτώσεις, την, μέσω των απάνθρωπων και καταστροφικών πολέμων, πολτοποίηση χωρών, οικονομιών και πολιτισμών, γεγονότα που οδήγησαν στην ακραία κοινωνική ανισότητα που από την μια βρίσκεται το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού που ελέγχει αποκλειστικά την παγκόσμια οικονομία και από την άλλη βρίσκεται το 99%, η ζωή του οποίου απαξιώνεται σταδιακά από το κακό στο χειρότερο για να μπορεί το 1% να γίνεται καθημερινά από πλούσιο πλουσιότερο. Αυτή η ακραία οικονομικοκοινωνική ανισότητα που οδηγεί στην ακραία διάσπαση της ανθρωπότητας παίρνει μέρα τη μέρα την μορφή του εφιάλτη της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.

Οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, η εργαζόμενη ανθρωπότητα, ως δημιουργός του πλούτο και του πολιτισμού παλεύουν διαχρονικά για έναν κάθε φορά καλύτερο κόσμο, για έναν κόσμο της κοινωνικής ισότητας και με τους αγώνες τους οδήγησαν τον ανθρώπινο πολιτισμό από τις σπηλιές, την μηδενική ενέργεια και τον ‘αγελαίο πολιτισμό’, στον πολιτισμό της άμεσης δημοκρατίας με περιεχόμενο την αταξική κοινωνία και προοπτική έναν οικουμενικό ουμανιστικό πολιτισμό. Αυτόν τον πολιτισμό τον καθιστούν εφικτό τα διαχρονικά, συλλογικά, επιστημονικά, τεχνολογικά, πνευματικά και πολιτισμικά επιτεύγματα των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, μεταξύ των οποίων η ψηφιακή τεχνολογία στην έρευνα και στην διαδικτυακή επικοινωνία, ο αυτοματισμός και η ρομποτική στην παραγωγή, η ηλεκτρονική οργάνωση της καθημερινότητας, η αδιανόητη μέχρι τώρα σμίκρυνση των αποστάσεων με τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς και η επιστήμη, έρευνα και τεχνολογία του διαστήματος που ανοίγει διαπλανητικούς ορίζοντες για την ανθρωπότητα. Όλα αυτά δεν είναι αποτέλεσμα της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής, ούτε της ατομικής επιχειρηματικότητας, ούτε του ανταγωνισμού της λεγόμενης ελεύθερης αγοράς που ποτέ δεν υπήρξε και φυσικά ούτε των καταστροφικών πολέμων όπως ισχυρίζονται αδαείς και βολεμένοι, γιατί αποτελούν το καταστάλαγμα των άπειρων δημιουργικών αγώνων και θυσιών των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού για να αφήσουν πίσω τους την δουλεία, την δουλοπαροικία και την μισθωτή δουλεία για να δημιουργήσουν έναν πολιτισμό της κοινωνικής ισότητας, της καθολικής ευημερίας και της παγκόσμιας ειρήνης.

Η ολοκλήρωση αυτής ιστορικής διαδρομής συνέπιπτε με το τέλος των γνωστών κοιτασμάτων ορυκτών καυσίμων, με την ύπαρξη των οποίων ταυτίστηκε ο καπιταλισμός και με την ανακάλυψη νέων μορφών ενέργειας από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με βάση το υδρογόνο, που μπορούν να προσφέρουν στην ανθρωπότητα άφθονη, καθαρή, φτηνή μέχρι και δωρεάν ενέργεια και μάλιστα αποκεντρωμένη σε επίπεδο καταναλωτή που ως ιδιοπαραγωγός δεν θα είναι αναγκασμένος να εξαρτάται ενεργειακά από τα πανάκριβα, ρυπογόνα, ανισοκατανεμημένα και ολιγοπωλιακά συγκεντρωτικά ενεργειακά δίκτυα που θα τον εκμεταλλεύονται. Ένας νέος και καλύτερος κόσμος γεννιέται ως αποτέλεσμα της λύσης της αντίθεσης ανάμεσα στις καθυστερημένες καπιταλιστικές παραγωγικές σχέσεις και των υψηλών παραγωγικών δυνάμεων που διαχρονικά διαμόρφωσαν οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού με τον αγώνα τους για την κοινωνική απελευθέρωσή τους από το κεφάλαιο και την καπιταλιστική παρακμή.

Αυτή την ελπίδα για την απαλλαγή της ανθρωπότητας από τα καταστροφικά ορυκτά καύσιμα κατά συνέπεια και από την καπιταλιστική βαρβαρότητα ήρθε να την φρενάρει η ανακάλυψη των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (East Mediterranean, East Med) του Αιγαίου και Ιονίου Πελάγους, η οποία έδωσε νέες ελπίδες στο κεφάλαιο και στον καπιταλισμό για μια νέα παράταση της ύπαρξής τους και της κυριαρχίας τους, υπόθεση που αν γίνει πραγματικότητα θα γυρίσει την ανθρωπότητα εκατοντάδες, αν όχι και χιλιάδες χρόνια πίσω. Αυτή τη νέα ευκαιρία προσπαθούν τώρα να την ‘πιάσουν από τα μαλλιά’ οι επίδοξοι καπιταλιστικοί σχηματισμοί συνεργάτες στην προσπάθειά τους να παρατείνουν την ζωή του καπιταλισμού και ανταγωνιστές για την ηγεμονία του πλανήτη. Αποτέλεσμα όλων αυτών των καπιταλιστικών αντιθέσεων είναι ο ‘πόλεμος των αγωγών’ που θα τροφοδοτούν με αμερικάνικη και όχι με ρωσική ή με ρωσική και όχι αμερικάνικη ενέργεια ορυκτών καυσίμων. Στα παρασκήνια αυτού του πολέμου των αγωγών βρίσκεται αφενός η νέο-ιμπεριαλιστική/ηγεμονική πολιτική των Ενωμένων Πολιτειών Αμερικής[1] με την οποία προσπαθούν με ενορχηστρωτή το Ισραήλ και κομπάρσους τους τοπικούς ‘χρήσιμους ηλίθιους’ συμμάχους τους να αποκόψουν ενεργειακά την Ευρώπη από την από την Ρωσία, να σταθεροποιήσουν και να διευρύνουν τον έλεγχό τους πάνω στην καταπονημένη, από τις ατέλειωτες υποδόριες εθνικιστικές συγκρούσεις των χωρών της, Ευρώπη. Αφετέρου βρίσκεται στην αντίπαλη μεριά η νεοτσαρική / νεοσοβιετική ιμπεριαλιστική πολιτική της Ρωσίας με σύμμαχο τον δυναμικά ανερχόμενο ισλαμοκαπιταλισμό και με σκοπό να διατηρήσει και να διευρύνει τον ενεργειακό έλεγχό της πάνω στην άνευρη, παράλυτη και χωρίς ταυτότητα Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το τραγικό όλης αυτής της ενδοκαπιταλιστικής σύγκρουσης για τον έλεγχο των ζωτικών για τον καπιταλισμό νέων κοιτασμάτων ορυκτών καυσίμων είναι πως οι τοπικές μεταπρατικές ελίτ αναζητούν κάποιο ρόλο για να επιβληθεί η μια επί της άλλης παραγνωρίζοντας ότι ‘εκεί που συγκρούονται τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια’. Αποτέλεσμα αυτής της εξουσιολαγνίας, στην πραγματικότητα, του 1% και της άγνοιας και πλάνης του 99% της ανθρωπότητας είναι να συγκροτούνται στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι την Νότια Μεσογειακή Ευρώπη και τα Βαλκάνια εχθρικά πολεμικά μέτωπα, να συγκεντρώνονται ‘στρατά’ και μισθοφόροι, τεράστιες ποσότητες όπλων μαζικής καταστροφής με μπόλικο ιδεολογικοπολιτικό μίσος και αγεφύρωτο θρησκευτικό φανατισμό, στοιχεία ικανά να ανοίξουν τις πύλες ενός τρίτου, ίσως και του τελευταίου πυρηνικού παγκόσμιου πολέμου. Με αυτή την έννοια ο αγωγός East Med είναι ανάγωγος και καταστροφικός και γι αυτό η ανθρωπότητα οφείλει να ματαιώσει την κατασκευή του και ματαιώνοντας αυτήν την κατασκευή θα συνειδητοποιήσουμε την χρησιμότητα του υδρογόνου[2] και την αναγκαιότητα της απελευθέρωσης της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και από την καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Η μόνη διέξοδος από αυτήν την κρίσιμη για ολόκληρη την ανθρωπότητα στιγμή θα ήταν η μετακίνηση των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού του πλανήτη από την θέση του αντικειμένου του κεφαλαίου στην θέση του υποκειμένου της ιστορίας με στρατηγικό στόχο την άμεση απόσυρση των ορυκτών καυσίμων και την αντικατάστασή τους από την υδρογονοενέργεια[3]. Μια τέτοια κίνηση θα οδηγούσε στην σταδιακή αχρήστευση του καπιταλισμού με τη διαδικασία της οικονομικής, κοινωνικής, πνευματικής και πολιτισμικής ουμανιστικής αποκαπιταλιστικοποίησης σε ατομικό, μικροκοινωνικό, τοπικοκοινωνικό, περιφερειακό, εθνικό, ηπειρωτικό και οικουμενικό επίπεδο[4] που θα άνοιγε τον δρόμο για έναν καλύτερο κόσμο με διαφορετική κοσμοαντίληψη, διαφορετική φιλοσοφία ζωής και διαφορετική οικονομική φιλοσοφία που θα αποκαθιστούσε την τάξη των πραγμάτων, στα πλαίσια της οποίας η αυτοδιευθυνόμενη κοινωνία, και όχι η οικονομία των ολιγαρχών και των φαντασμένων κοσμοκρατόρων, των κοινωνικών, ταξικών, εθνικών και παγκόσμιων ανισοτήτων, θα είναι η πρωτεύουσα, η μοναδική και αποκεντρωμένη δύναμη, προστάτιδα της ζωής, του ανθρώπινου πολιτισμού και του πλανήτη.

Η φτωχή σε πετρέλαια και φυσικό αέριο Ευρωπαϊκή Ένωση θα είχε κάθε λόγο να οικειοποιηθεί τα καινούργια κοιτάσματα που βρίσκονται στην ΑΟΖ χωρών μελών της προκειμένου να απεξαρτηθεί ενεργειακά τόσο από την Ρωσία, όσο και από τις ΕΠΑ και να διαδραματίσει η ίδια έναν διαφορετικό ρόλο διαμορφωτή των παγκόσμιων εξελίξεων, συμπεριφέρεται σαν πάσχουσα από οξεία γερμανίτιδα[5] παράλυτη ασθενής, που παρακολουθεί αδιάφορα την διαδικασία διάλυσής της και υποδούλωσής της στον έναν ηγεμόνα νικητή ή στους συνεργαζόμενους ηγεμόνες.

Αλλά και η εκδοχή να πρωτοστατήσουν, οι λαοί των χωρών της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως διακρατική οντότητα, στην ανατροπή όλων αυτών των κατακλυσμιαίων καταστροφικών γεγονότων, παρά την θετική πρόβλεψη πολλών ευρωπαίων διανοητών που οραματίστηκαν τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, μέχρι και του αμερικανού Τζερεμυ Ρίφκιν[6], προς μια αντικαπιταλιστική, αντιαμερικανική, αντιιμπεριαλιστική, αντιηγεμονική, και αμεσοδημοκρατική κατεύθυνση με κινητήρια δύναμη δημιουργικής ανατροπής την υδρογονοενέργεια δεν είναι ορατή στον ιστορικό ορίζοντα παρά το γεγονός ότι αυτή είναι εδώ και δεκαετίες υπαρκτή και ανάλογα με τα ιδιαίτερα συμφέροντα των εξουσιαστών, επιλεκτικά και σε πολλούς τομείς εφαρμοζόμενη.

Όσο, όμως, θα υπάρχει κεφάλαιο και ορυκτά καύσιμα, και μάλιστα ως ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής[7], στην δημιουργικότητα του εποικισμένου φαντασιακού μας, δηλαδή του υποταγμένου μυαλού μας και στον φυσικό πλούτο, η καπιταλιστική βαρβαρότητα θα τρέφεται από τις σάρκες των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού που επιλέγουν να μοιρολατρούν ως ποίμνια παντός είδους, αντί να αγωνίζονται αυτόνομα για έναν καλύτερο κόσμο και να κάνουν τους λογαριασμούς τους άμεσα και αυτοπροσώπως και όχι δι’ αντιπροσώπων και παρένθετων εκπροσώπων ‘θείων σκιάχτρων’[8] με την ιστορία. Η σιωπή, η αδράνεια και η μοιρολατρία δεν μπορούν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο. Αλλά ούτε και το εθνικιστικό, το κεντροδεξιό, το κεντροαριστερό και το ‘αριστερό’ βέλασμα δεν έσωσε ποτέ και κανένα ποίμνιο και κανένα πρόβατο από τους αχόρταγους λύκους της ατομικής ιδιοκτησίας, του ιμπεριαλισμού και της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου.

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.1.2020.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

________________________________________

[1] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του φόβου και της παρακμής, ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, Αθήνα 2009.

[2] Βλέπε την ενδιαφέρουσα μελέτη του Rifkin Jeremy, Η οικονομία του υδρογόνου. Η δημιουργία του παγκόσμιου ενεργειακού ιστού και η ανακατανομή της εξουσίας στη Γη. Η επόμενη μεγάλη οικονομική επανάσταση, ΛΙΒΑΝΗΣ, Αθήνα 2003.

[3] Λάμπος Κώστας, Ποιος φοβάται το Υδρογόνο; Η επανάσταση του υδρογόνου, η ελεύθερη ενέργεια και η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2013.

[4] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και αταξική κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον ουμανισμό. ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2012.

[5] Λάμπος Κώστας, Νεογερμανισμός. Ο νέος εφιάλτης της Ευρώπης, ΠΟΛΙΤΕΣ, τεύχος 35, Φεβρουάριος 2012, και ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ.

[6] Βλέπε Rifkin Jeremy, Το ευρωπαϊκό όνειρο. Πώς το όραμα της Ευρώπης για το μέλλον επισκιάζει αθόρυβα το αμερικανικό όνειρο, ΛΙΒΑΝΗΣ, Αθήνα 2005.

[7] Λάμπος Κώστας, H Γέννηση και ο θάνατος της ατομικής ιδιοκτησίας. Η επανάσταση της υδρογονοενέργειας, η ελεύθερη ενέργεια και η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2017.

[8] Βλέπε σχετικά, Λάμπος Κώστας, Θεός και κεφάλαιο. Δοκίμιο για τη σχέση μεταξύ εξουσίας και θρησκείας. ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2015 και 2016.