Αφιέρωμα στη γυναίκα πρόσφυγα ● Με αφορμή την 8η του Μάρτη, Ημέρα της Γυναίκας -μέρα αγώνα, αντίστασης και δύναμης-, η «Εφ.Συν.» αποτίει φόρο τιμής στις αιτούσες άσυλο οι οποίες βρίσκονται διπλά περιθωριοποιημένες.Θα ήταν υποκρισία να γράφαμε επετειακούς χαιρετισμούς για την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, την 8η Μαρτίου, αν κάναμε ότι ξεχνούσαμε τη δική μας πρόσφατη ημέρα της ντροπής: την 1η Μαρτίου 2020.
Για τη μεγάλη ιστορία είναι η μέρα που ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν άνοιξε, όπως είχε προαναγγείλει, τα σύνορα προς την Ευρώπη, με χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες να προσπαθούν να περάσουν από τον Εβρο και λίγες εκατοντάδες να καταφτάνουν στα νησιά του Αιγαίου. Για τη μικρή ιστορία, είναι η μέρα που κάποιοι, λίγοι ευτυχώς, Ελληνες έδειξαν το πιο απάνθρωπο πρόσωπό τους απέναντι σε αβοήθητους πρόσφυγες, ανάμεσά τους μανάδες, έγκυες και μωρά, που προσπάθησαν να προσεγγίσουν με φουσκωτή βάρκα το λιμάνι της Θερμής στη Μυτιλήνη.
Τα 50 λεπτά που διαρκεί το βίντεο που κατέγραψε η δημοσιογράφος Ανθή Παζιάνου, για το τοπικό μέσο stonisi.gr, μας κάνουν να ντρεπόμαστε. Οχι μόνο επειδή γυναίκες και άντρες βρίζανε εν χορώ τους βουβούς πρόσφυγες στη γλώσσα μας, με τις χυδαιότερες εκφράσεις, εμποδίζοντάς τους να βγουν στη στεριά. Οχι μόνο επειδή ξυλοκοπήθηκαν φωτορεπόρτερ, προπηλακίστηκαν αριστεροί δημοτικοί σύμβουλοι και η επικεφαλής της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Αλλωστε οι επιθέσεις που σημειώθηκαν τις επόμενες μέρες από ρατσιστικά τάγματα εφόδου ήταν πολύ χειρότερες.
Το πιο σοκαριστικό ήταν οι λίγες λεξούλες που εκστόμισε νησιώτισσα για τα προσφυγόπουλα: «Δεν είναι δικά μας παιδιά αυτά». Λίγο μετά ζητάει να ζουμάρει η κάμερα όταν τους δίνουν μπισκότα για να φανεί ο ανθρωπισμός. Ανάμεσα στο υβρεολόγιο ακούγεται η φωνή ενός άντρα να λέει τα εξής χυδαία: «Η άλλη είναι γκαστρωμένη. Κι επειδή είναι γκαστρωμένη; Οταν την πήρες τη βάρκα... Να μη γ@@@σουνα σαν τη σκύλα να μην ήσουνα γκαστρωμένη μωρή! Κουνέλες! Εμείς σε γ@@@@με;»
Προβληματιστήκαμε αν πρέπει να μεταφέρουμε αυτόν τον οχετό στις σελίδες της «Εφ.Συν.», σε ένα αφιέρωμα για τη γυναίκα πρόσφυγα, με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας. Το δηλητήριο ενός ή περισσότερων συμπατριωτών μας δεν μας κάνει όλους συνένοχους. Ούτε είναι αυτό το πρόσωπο που έχουν δείξει στο σύνολό τους οι νησιώτες και η Ελλάδα απέναντι σε ξεριζωμένους ανθρώπους. Είναι όμως ενδεικτικό μιας πολύ επικίνδυνης διολίσθησης όχι μόνο προς μια νέα Ακροδεξιά, αλλά προς έναν νέο μισανθρωπισμό, που μας δηλητηριάζει όλους και όλες.
Γι' αυτό, εκτός από την εικόνα της ντροπής, θέλουμε για φέτος στις 8 του Μάρτη να κρατήσουμε τις εικόνες που μας κάνουν περήφανες. Πιστεύοντας ότι όλα τα παιδιά είναι και δικά μας παιδιά και ότι οι γυναίκες που τα γεννάνε δεν είναι «λαθραίες κουνέλες» αλλά άνθρωποι με ανάγκες, όνειρα και δικαιώματα, όπως όλοι μας.
«Οι γυναίκες πρόσφυγες δεν είναι απειλή»
«Οι γυναίκες που έρχονται εδώ ζητώντας άσυλο υφίστανται μια διπλή περιθωριοποίηση. Περιθωριοποιούνται ως πρόσφυγες ή μετανάστριες και δεύτερη φορά ως γυναίκες», μας λέει η Ελλη Ξένου, υπεύθυνη συνηγορίας και προάσπισης δικαιωμάτων των «Γιατρών του Κόσμου».
Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι οι έγκυες, που, όπως όλοι οι αιτούντες άσυλο, από τον Ιούλιο δεν έχουν ΑΜΚΑ, άρα στερούνται οποιαδήποτε πρόσβαση στη δημόσια περίθαλψη.
«Η νέα κάρτα ΠΑΑΥΠΑ (Προσωρινός Αριθμός Ασφάλισης Υγεειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού) δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα, μας λένε, λόγω τεχνικών δυσκολιών. Ομως τα προβλήματα συσσωρεύονται για έναν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων: για 75.000 αιτούντες άσυλο, στην πλειονότητά τους οικογένειες με ανήλικα μέλη, και άλλους 40.000 πολίτες περιορισμένους στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο στο Πολυϊατρείο της Αθήνας δεχθήκαμε από τον Σεπτέμβριο ώς τον Ιανουάριο 1.803 παιδιά, τα 372 ασυνόδευτα ανήλικα, από δομές και διαμερίσματα που θεωρητικά έχουν πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας. Στα Κέντρα Υποδοχής λειτουργεί το πρόγραμμα “Φίλος” του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Στην πράξη όμως τα περιστατικά παραπέμπονται σε ΜΚΟ».
Οι έγκυες, μας λέει η κ. Ξένου, «δεν έχουν δυνατότητα προγεννητικού ελέγχου, με αποτέλεσμα να έχουμε προβληματικές εγκυμοσύνες και προβληματικές γεννήσεις. Δεν έχουν πρόσβαση ούτε σε μεταγεννητική φροντίδα. Μια έγκυος αιτούσα άσυλο δεν μπορεί ούτε να διακόψει μια κύηση αν το επιθυμεί».
Τι συμβαίνει με τις γυναίκες, ανάμεσά τους και έγκυες, και τα παιδιά που φτάσανε στα νησιά ή συνελήφθησαν στα σύνορα του Εβρου από την 1η Μαρτίου και μετά; Ουδείς γνωρίζει.
Στοιχείο της διπλής περιθωριοποίησης είναι τα περιστατικά έμφυλης βίας, που βαίνουν αυξανόμενα: «Εχουμε πολλές εκατοντάδες αναφορές περιστατικών έμφυλης βίας εντός των καταυλισμών. Ενδοοικογενειακή βία, στέρηση στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, π.χ. ο άντρας δεν αφήνει τη γυναίκα του να πάει στον γιατρό ή δεν της δίνει χρήματα να κινηθεί κ.λπ., μέχρι πολύ πιο σοβαρά περιστατικά», επιβεβαιώνει η κ. Ξένου.
Παρά τις ανησυχίες, η εκπρόσωπος των ΓτΚ παραμένει αισιόδοξη: «Οι πρόσφυγες δεν είναι απαραίτητα απειλή. Μπορεί να είναι ευκαιρία. Με τις ιδέες, τις ικανότητές τους, μπορούν να γίνουν πολύ δημιουργικά και οργανικά κομμάτια της κοινωνίας. Γι' αυτό πρεσβεύουμε πολιτικές αποδοχής και όχι αποτροπής, όπως βλέπουμε τον τελευταίο καιρό. Η γνώμη μας είναι ότι οι άνθρωποι που είναι ήδη εδώ πρέπει να ενταχθούν με ομαλό τρόπο. Αυτό σημαίνει ιδιαίτερη προσοχή στις γυναίκες, που είναι οι πιο περιθωριοποιημένες, με βάση τι χρειάζονται αλλά και τι μπορούν να προσφέρουν. Οι γυναίκες για μας είναι κοινωνικοί πολλαπλασιαστές. Η μητέρα, η γυναικεία φιγούρα στην οικογένεια, θα μεταδώσει τους κανόνες υγείας και υγιεινής, γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό να τις ενδυναμώσουμε και να τις εκπαιδεύσουμε ανάλογα. Λένε ένα ρητό στο Πακιστάν: “Αν θες να μορφώσεις μια οικογένεια, μόρφωσε τη μητέρα”. Οι γυναίκες πολλαπλασιάζουν το κοινωνικό κεφάλαιο».
Τρεις πληγές των γυναικών προσφύγων
Η Αννα Μιχαλακέλη συντονίζει το Πρόγραμμα Πρόληψης της Εμφυλης Βίας στον Προσφυγικό Πληθυσμό του Κέντρου Γυναικείων Μελετών και Ερευνών «Διοτίμα». Τον Ιανουάριο του 2020, 186 επιζώσες, όπως είναι ο όρος για τα θύματα έμφυλης βίας, έλαβαν νομική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε Αθήνα, Λέσβο, Θεσσαλονίκη. Ομως τις τελευταίες μέρες, ειδικά στη Λέσβο, οι δράσεις του προγράμματος έχουν σχεδόν παγώσει, από τον φόβο των ρατσιστικών επιθέσεων.
«Είναι η πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης που βιώνουμε τόσο δύσκολη κατάσταση από πλευράς έλλειψης προστασίας του προσωπικού. Υπάρχει κλίμα αναταραχής και φόβου. Εχουμε δώσει κατεύθυνση να μην κυκλοφορεί καμία συνάδελφος μόνη της, να αποφεύγουν τις αντιπαραθέσεις και τις πολιτικές συζητήσεις. Μένουμε στο γραφείο μας και ακυρώνουμε ραντεβού». Τα περιστατικά έμφυλης βίας από το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Μόριας δύσκολα μπορούν να έρθουν στα γραφεία της οργάνωσης στη Μυτιλήνη. «Συνήθως πάμε εμείς και τις παίρνουμε με Ι.Χ. όταν μας καλούν από το ΚΥΤ. Τώρα όμως προσπαθούμε να μειώσουμε την ένταση, λόγω του κλίματος ξενοφοβίας που επικρατεί και της μη ανοχής από την τοπική κοινωνία, λόγω του φόρτου που έχει πέσει στα νησιά και της μη αποσυμφόρησης».
Η στοχοποίηση της γυναίκας πρόσφυγα τις τελευταίες ημέρες έχει ενταθεί, παραδέχεται η Αννα Μιχαλακέλη. «Παρενόχληση και βία νιώθουν καθημερινά οι προσφύγισσες στις συνθήκες που ζούνε. Το διάχυτο κλίμα φόβου εντός του καταυλισμού της Μόριας έχει αναφερθεί συστηματικά από πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις.
Από την άλλη, από τη στιγμή που στοχοποιείται όχι μόνο από την τοπική κοινωνία αλλά και ευρύτερα από μια ρητορική μίσους ο προσφυγικός πληθυσμός, σε αυτό το κλίμα στοχοποιούνται και γυναίκες και παιδιά. Δεν γίνεται διάκριση στις πιο ευάλωτες ομάδες γιατί η κατάσταση αφέθηκε να εκτραχυνθεί. Το χειρότερο είναι ότι πλέον στη Λέσβο δεν μπορούμε να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας με την ίδια ελευθερία και ένταση όπως πριν. Στο ΚΥΤ της Λέσβου δεν λειτουργεί πλέον καμία ΜΚΟ, μόνο οι υπάλληλοι του ΚΥΤ και ο ΕΟΔΥ. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόσβαση σε καμία από τις υπηρεσίες που μέχρι προχθές ήταν εκεί - ούτε για τις γυναίκες, ούτε για ψυχολογική υποστήριξη ή περίθαλψη, ούτε για τα ασυνόδευτα ανήλικα».
Από τα βασικότερα προβλήματα των γυναικών προσφύγων στην Αθήνα είναι η αστεγία. «Κάποιες έχουν βρει διαμερίσματα από το πρόγραμμα “Εστία”. Ομως από αυτές που δεν είχαν βρει διαμέρισμα ή το αίτημα ασύλου τους απορρίφθηκε και βρέθηκαν σε λίμπο, κάποιες είχαν βρει στεγαστική διέξοδο στις καταλήψεις. Μετά την εκκένωση των καταλήψεων πολλές γυναίκες βρέθηκαν στον δρόμο. Δεν μπορούμε όμως με ασφάλεια να πούμε ότι η αστεγία οφείλεται αποκλειστικά στο κλείσιμο των καταλήψεων. Το 90% των γυναικών που έρχονται στο γραφείο μας είναι άστεγες. Είναι γυναίκες που κοιμούνται στον δρόμο, είτε σε πολύ επισφαλείς συνθήκες. Είτε σε διαμέρισμα με πολλούς άλλους ανθρώπους και άντρες μαζί, όπου αυξάνεται το ρίσκο να ξαναγίνουν θύματα έμφυλης βίας. Είτε πληρώνουν ένα μικρό αντίτιμο για να έχουν ένα κρεβάτι, είναι όμως και περιπτώσεις που το αντίτιμο δεν είναι χρηματικό, αλλά “σεξ της επιβίωσης”».
Υπάρχει ελπίδα στο σκοτάδι; «Είναι μεγάλος ο βαθμός της δυσκολίας και της ματαίωσης για τα εμπόδια που εμφανίζονται και μερικές φορές φαίνονται ανυπέρβλητα», μας λέει η Αννα Μιχαλακέλη. «Προσωπικά παίρνω πολύ μεγάλη δύναμη και ενθάρρυνση να συνεχίσω αυτό που κάνω με το μεγαλύτερο πάθος που μπορώ από τις ίδιες τις εργαζόμενές μας. Οταν τις ακούω να μιλάνε για τα περιστατικά που χειρίζονται, με τη ζέση και τον ζήλο με τον οποίο υπηρετούν αυτό που κάνουν, την εξειδίκευση που έχουν πάρει δουλεύοντας στη “Διοτίμα” και τα αντανακλαστικά τους στα θέματα του φύλου, θεωρώ ότι αντλούμε δύναμη. Σε αυτές τις ομάδες έχουμε δει πολλές φορές γυναίκες που, ενώ φαίνονταν καταρρακωμένες από ό,τι τους είχε συμβεί, ανακτούν τις δυνάμεις τους. Μπορούν να φαντάζονται ένα μέλλον. Εχουμε δει γυναίκες να παλεύουν σε όλα τα επίπεδα: για το άσυλο, για την καθημερινότητα, για τα παιδιά τους. Και τελικά να καταφέρνουν να επανασυνδεθούν με την οικογένειά τους σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Πολλές θέλουν να φύγουν, αλλά δεν είναι όλες. Πολλές θέλουν να ζήσουν και να δουλέψουν εδώ. Γι' αυτό το προενταξιακό στάδιο είναι πολύ σημαντικό, ώστε να βρουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας».
Εμφυλη βία και αστεγία
◾ 1 στις 3 επιζώσες αναφέρει ότι έχει υποστεί βιασμό κατά τη διάρκεια της αστεγίας.
◾ 73% βρίσκεται σε συνθήκες αστεγίας, ενώ μόνο το 26% εντάσσεται σε κάποιο πρόγραμμα στέγασης.
◾ Περίπου 1 στις 2 άστεγες αναφέρουν ότι φιλοξενούνται προσωρινά από άγνωστα άτομα, σε σπίτι όπου συνήθως διαμένουν πολλά ακόμα άγνωστα άτομα.
◾ Το 39% αναφέρει ότι διαμένει στον δρόμο, το 11% ότι φιλοξενείται προσωρινά και καταβάλλει αντίτιμο χρημάτων ή υπηρεσιών και ένα 6% διαμένει σε άτυπες μορφές στέγασης.
◾ Το 37% ανέφερε ότι υπέστη ένα ή περισσότερα περιστατικά έμφυλης βίας, που σχετίζονταν άμεσα με την έλλειψη στέγης.
◾ Το 77% των γυναικών αναφέρει ότι υπέστη σεξουαλική βία στο διάστημα που αναγκαζόταν να διαμένει στον δρόμο ή «φιλοξενούνταν». Ειδικότερα, μία στις 3 (39%) έχει υποστεί βιασμό, μία στις 3 (33%) σεξουαλική παρενόχληση και ένα 5% έχει δεχτεί σεξουαλική επίθεση ή απόπειρα βιασμού.
◾ Το υπόλοιπο 20% αφορά γυναίκες που δέχθηκαν έντονες ψυχολογικές πιέσεις (3%) ή απειλήθηκαν ή/και εξαναγκάστηκαν σε σεξ (17%), προκειμένου να τους επιτραπεί να συνεχίσουν να διαμένουν στο κατάλυμα όπου «φιλοξενούνταν».
◾ 73% βρίσκεται σε συνθήκες αστεγίας, ενώ μόνο το 26% εντάσσεται σε κάποιο πρόγραμμα στέγασης.
◾ Περίπου 1 στις 2 άστεγες αναφέρουν ότι φιλοξενούνται προσωρινά από άγνωστα άτομα, σε σπίτι όπου συνήθως διαμένουν πολλά ακόμα άγνωστα άτομα.
◾ Το 39% αναφέρει ότι διαμένει στον δρόμο, το 11% ότι φιλοξενείται προσωρινά και καταβάλλει αντίτιμο χρημάτων ή υπηρεσιών και ένα 6% διαμένει σε άτυπες μορφές στέγασης.
◾ Το 37% ανέφερε ότι υπέστη ένα ή περισσότερα περιστατικά έμφυλης βίας, που σχετίζονταν άμεσα με την έλλειψη στέγης.
◾ Το 77% των γυναικών αναφέρει ότι υπέστη σεξουαλική βία στο διάστημα που αναγκαζόταν να διαμένει στον δρόμο ή «φιλοξενούνταν». Ειδικότερα, μία στις 3 (39%) έχει υποστεί βιασμό, μία στις 3 (33%) σεξουαλική παρενόχληση και ένα 5% έχει δεχτεί σεξουαλική επίθεση ή απόπειρα βιασμού.
◾ Το υπόλοιπο 20% αφορά γυναίκες που δέχθηκαν έντονες ψυχολογικές πιέσεις (3%) ή απειλήθηκαν ή/και εξαναγκάστηκαν σε σεξ (17%), προκειμένου να τους επιτραπεί να συνεχίσουν να διαμένουν στο κατάλυμα όπου «φιλοξενούνταν».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου