Σχετικά με το συμβάν εκδήλωσης πυρκαγιάς στο ΧΥΤΥ Κεφαλονιάς

Σχετικά με το συμβάν εκδήλωσης πυρκαγιάς στο ΧΥΤΥ Κεφαλονιάς κατά τις απογευματινές ώρες του Σαββάτου 5 Σεπτεμβρίου 2020, η Πολιτική Προστασίας του Δήμου Αργοστολίου προέβη στις εξής ενέργειες:

ΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΛΗΦΘΕΝΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ

1. Από την πρώτη ώρα εκδήλωσης της πυρκαγιάς, έλαβαν εντολή και μετέβησαν άμεσα στο χώρο του ΧΥΤΥ τα 3 πυροσβεστικά οχήματα του Δήμου και 2 υδροφόρες με πλήρωμα συνολικά 8 άτομα, προκειμένου να συνδράμουν το έργο κατάσβεσης της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
2. Το Σάββατο 05-09 στις 05:00 το απόγευμα, ο Αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας προκάλεσε επιτόπου σύσκεψη για την εκτίμηση της κατάστασης και την επιλογή μεθόδου κατάσβεσης της πυρκαγιάς. Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ο Δήμαρχος Αργοστολίου και ο Πρόεδρος της ΕΔΑΚΙ ΑΕ. Σε ότι αφορά στην εκτίμηση της κατάστασης, από τις πρώτες ώρες εκδήλωσης του συμβάντος ήταν προφανή τα εξής κρίσιμα χαρακτηριστικά:
   • Η εξάπλωση της πυρκαγιάς ήταν ταχύτατη λόγω της έντασης και κατεύθυνσης του ανέμου αλλά και της φύσης και ποσότητας της καύσιμης ύλης. Μέσα σε λίγη ώρα η πυρκαγιά είχε εξαπλωθεί στο σύνολο του Β’ Κυττάρου Απόθεσης Απορριμμάτων του ΧΥΤΥ συνολικής επιφάνειας 36 περίπου στρεμμάτων (συμπεριλαμβανομένων και των επιφανειών των πρανών του Κυττάρου).
   • Η πυρκαγιά ήταν έρπουσα με τάση να μετατραπεί σε υπόγεια πυρκαγιά στα πρανή του Β’ Κυττάρου.
   • Υπό αυτές τις συνθήκες, η μέθοδος κατάσβεσης της πυρκαγιάς με ρήψεις νερού κρίθηκε μη πρόσφορη σε ότι αφορά την αποτελεσματικότητά της. Επιπρόσθετα, υπήρχε αυξημένη πιθανότητα, το νερό της πυρόσβεσης να επηρεάσει σημαντικά την σταθερότητα των στοιβών απορριμμάτων καθώς απορροφάται από πορώδη υλικά, καθιστώντας δύσκολη και επικίνδυνη την μετέπειτα προσέγγισή τους από βαρέα οχήματα.
   • Αποφασίστηκε η εφαρμογή των Ειδικών Οδηγιών για την Ασφαλή Διαχείριση Συμβάντων σε Εγκαταστάσεις Εναπόθεσης – Διαχείρισης Απορριμμάτων με την Κωδική Ονομασία: ΣΧΕΔΙΟ ΑΤΛΑΣ, που έχει εκδοθεί από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Ως η πλέον αποτελεσματική και πρόσφορη μέθοδος κατάσβεσης της συγκεκριμένης πυρκαγιάς επιλέχθηκε η μέθοδος της χωματοκάλυψης.
   • Οριοθετήθηκαν η ζώνη επιχειρήσεων και η ζώνη ασφαλείας.
   • Τέθηκαν οι εξής άμεσοι στόχοι:
     1. Στόχος 1^ος: η αποτροπή επέκτασης της πυρκαγιάς στο Α’ Κύτταρο και στις λοιπές εγκαταστάσεις του ΧΥΤΥ
     2. Στόχος 2^ος: η αποτροπή επέκτασης της πυρκαγιάς εκτός των ορίων του γηπέδου της ΧΥΤΥ στις παρακείμενες δασικές εκτάσεις

• Στόχος 3^ος: η άμεση εκκίνηση της διαδικασίας χωματοκάλυψης.

3. Το απόγευμα του Σαββάτου 05-09, περί τις 18:30 ξεκίνησε η χωματοληψία (Στόχος 3^ος) και η μεταφορά του εδαφικού υλικού προς το Β’ Κύτταρο από πεδίο χωματοληψίας σε απόσταση 1.100μ ανατολικά του ΧΥΤΥ. Ταυτόχρονα, καθαιρέθηκε μέρος της περίφραξης στο Νοτιοανατολικό άκρο του ΧΥΤΥ και δημιουργήθηκε δεύτερη είσοδος για την προσέγγιση των φορτηγών οχημάτων που μετέφεραν τα γαιώδη υλικά επίχωσης. Παράλληλα, ξεκίνησε η επίχωση της άνω έδρας του Κυττάρου με την χρήση ειδικών μηχανημάτων έργου.
4. Την Κυριακή 06-09 αναβρέθηκε και ενεργοποιήθηκε και δεύτερο πεδίο χωματοληψίας σε απόσταση 350μ από το ΧΥΤΥ. Στα δύο πεδία χωματοληψίας ενεργοποιήθηκαν και λειτούργησαν ταυτόχρονα 4 θέσεις χωματοληψίας με τα αντίστοιχα εκσκαπτικά μηχανήματα.
5. Η μεταφορά του εδαφικού υλικού πραγματοποιήθηκε με την συνδρομή 12 φορτηγών οχημάτων χωρητικότητας 15-16m³, έκαστο. Ταυτόχρονα, για την αποφυγή καθυστερήσεων στη μεταφορά του υλικού, διανοίχτηκε νέο οδικό τμήμα εντός του χώρου του ΧΥΤΥ σε μικρή απόσταση από το πόδι του Β’ Κυττάρου με σκοπό η πορεία των φορτηγών να αποκτήσει κυκλική μορφή. Το μέτρο αυτό επιτάχυνε σε πολύ σημαντικό βαθμό το ρυθμό μεταφοράς εδαφικού υλικού.
6. Διαμορφώθηκε με την χρήση Μηχανημάτων Έργου πρόσβαση στο Βόρειο και Δυτικό τμήμα του Α΄ Κυττάρου (Στόχος 1^ος) για την καλύτερη προστασία του και την αποτροπή επέκτασης της πυρκαγιάς σε αυτό. Η πυρκαγιά δεν επεκτάθηκε στο Α΄Κύτταρο και στις λοιπές εγκαταστάσεις του ΧΥΤΥ, αλλά περιορίστηκε στο Β’ Κύτταρο.
7. Με την χρήση Μηχανημάτων Έργου, διαμορφώθηκε αντιπυρική ζώνη περιμετρικά του ΧΥΤΥ (Στόχος 2^ος) για την αποτροπή επέκτασης της πυρκαγιάς εκτός των ορίων του χώρου επιχειρήσεων και για την προστασία των παρακείμενων δασικών εκτάσεων. Η πυρκαγιά δεν επεκτάθηκε εκτός των ορίων του ΧΥΤΥ.
8. Η δύναμη που επιστρατεύτηκε και χρησιμοποιήθηκε σε φορτηγά μεταφοράς γαιωδών υλικών, σκαπτικά μηχανήματα, μηχανήματα συμπίεσης και διάστρωσης, πυροσβεστικά οχήματα, υδροφόρες κλπ προσέγγισε την φέρουσα ικανότητα του οδικού δικτύου της άμεσης περιοχής του ΧΥΤΥ καθώς και του μετώπου απόθεσης των γαιωδών υλικών. Εκτιμάται ότι η επιστράτευση περισσότερων μέσων μεταφοράς και διάστρωσης δεν θα ήταν δυνατή ούτε χρήσιμη.
9. Την Κυριακή 06 -09-2020, λόγω της διασποράς του νέφους των προϊόντων καύσης προς κατοικημένες περιοχές, εκδόθηκαν οδηγίες προς το Γενικό Πληθυσμό και δημοσιοποιήθηκαν από το Δήμο Αργοστολίου με όλα τα πρόσφορα μέσα. Τέθηκαν στη διάθεση του κοινού δύο τηλέφωνα για παροχή πληροφοριών.
10. Ταυτόχρονα, κλήθηκε στο χώρο του ΧΥΤΥ ο ΔΕΔΔΗΕ για να διακόψει την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο Μέσης Τάσης της περιοχής, για λόγους ασφαλείας.
11. Τις ημέρες Δευτέρα 07-09, Τρίτη 08-09 και Τετάρτη 09-09, συνεχίστηκε η χωματοκάλυψη, συμπίεση και σφράγιση του Β΄ Κυττάρου με κατεύθυνση από το Νότιο άκρο του Β’ Κυττάρου προς το Βόρειο άκρο του. Η σταδιακή μείωση του εκλυόμενου καπνού λόγω της χωματοκάλυψης άνοιγε προοδευτικά το μέτωπο εργασίας και επιτάχυνε τη διαδικασία σφράγισης του Κυττάρου.
12. Το πρωί της Πέμπτης 10-09 είχε ολοκληρωθεί η σφράγιση του συνόλου της άνω έδρας του Β’ Κυττάρου συνολικής επιφάνειας 30 περίπου στρεμμάτων όπου ήταν και η βασική επιφάνεια έκκλησης καπνών και προϊόντων καύσης. Εκτιμάται ότι με το πέρας της σφράγισης της άνω έδρας του Κυττάρου οι εκλύσεις προϊόντων καύσης μειώθηκαν σε ποσοστό 95% σε σχέση με τις εκλύσεις της πρώτης ημέρας (ημέρα αναφοράς). Την ίδια ημέρα σφραγίστηκε και μέρος των πρανών της Ανατολικής πλευράς του κυττάρου.
13. Την Πέμπτη 10-09 και Παρασκευή 11-09, παρασχέθηκε η αναγκαία συνδρομή στους ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» για την ασφαλή τοποθέτηση σταθμών μέτρησης της ποιότητας της ατμόσφαιρας εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αργοστολίου. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων αναμένονται.
14. Την Παρασκευή 11-09, το Σάββατο 12-09 και την Κυριακή 13-09, σφραγίστηκαν όλα τα πρανή του Β’ Κυττάρου όπου εμφάνιζαν κατά τόπους διάσπαρτες, μικρής έντασης εκλύσεις καπνού. Ιδιαίτερες τεχνικές δυσκολίες παρουσίασε η σφράγιση του Βόρειου τμήματος του πρανούς λόγω της πολύ απότομης κλίσης του εδάφους και της μεγάλης υψομετρικής διαφοράς (υψομετρική διαφορά πλέον των 18μ).
15. Την Δευτέρα 14-09, συνεχίστηκε η πλήρωση του Κυττάρου με επιπλέον εδαφικό υλικό για την καλύτερη σταθεροποίησή του. Παράλληλα, έγιναν μικρά τεχνικά έργα (μικρά αναχώματα, αύλακες κλπ) απορροής των ομβρίων υδάτων για την αποφυγή πρόκλησης ζημιών σε περίπτωση βροχόπτωσης.
16. Τέλος, την Δευτέρα 14-09 πραγματοποιήθηκε αυτοψία στο χώρο του ΧΥΤΥ από τον Διοικητή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και τον Αντιδήμαρχο Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Αργοστολίου και πιστοποιήθηκε η ολική λήξη του συμβάντος.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΣΥΜΒΑΝΤΑ

1. Το μέγεθος της πυρκαγιάς στο ΧΥΤΥ Κεφαλονιάς χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα μεγάλο. Μέσα στις πρώτες ώρες εκδήλωσης του συμβάντος, η πυρκαγιά απλώθηκε σε έκταση 32.000m² (ορθή προβολή κυττάρου) ενώ οι φλεγόμενες επιφάνειες του ιδεατού στερεού του κυττάρου (άνω έδρα και πρανή) αθροίζονται σε πάνω από 36.000m².
2. Ο 1^ος Στόχος που τέθηκε για την αποφυγή εξάπλωσης της πυρκαγιάς στο Α’ Κύτταρο και στις λοιπές εγκαταστάσεις του ΧΥΤΥ επετεύχθη, καθώς τα μέτρα που λήφθηκαν (διάταξη δυνάμεων πυροσβεστικής υπηρεσίας και Δήμου Αργοστολίου, διάνοιξη νέων προσβάσεων προς το Α’ Κύτταρο κλπ) αποδείχτηκαν αποτελεσματικά.
3. Ο 2^ος Στόχος που τέθηκε για την αποφυγή εξάπλωσης της πυρκαγιάς εκτός των ορίων του ΧΥΤΥ στις παρακείμενες δασικές εκτάσεις επετεύχθη, καθώς τα μέτρα που λήφθηκαν (διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών, διάταξη δυνάμεων Πυροσβεστικής και Δήμου Αργοστολίου, εγκατάσταση 24ωρης βάρδιας επιτήρησης της πυρκαγιάς κλπ) αποδείχτηκαν αποτελεσματικά.
4. Ο 3^ος Στόχος που τέθηκε για την κατάσβεση της πυρκαγιάς με την μέθοδο της χωματοκάλυψης επετεύχθη σε χρονικό διάστημα 8 εικοσιτετραώρων.Περαιτέρω, ο περιορισμός των εκλύσεων προϊόντων καύσης στην ατμόσφαιρα ελέγχθηκε με γεωμετρική πρόοδο έτσι ώστε σε διάστημα 4,5 εικοσιτετραώρων (Πέμπτη πρωί 10-09) είχε εξαλειφτεί το 95% των εκλύσεων. Την τελευταία 5ετιά έχουν εκδηλωθεί 64 παρόμοιες πυρκαγιές σε ΧΥΤΑ, ΧΑΔΑ και ΚΔΑΥ σε διάφορες περιοχές της χώρας (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΜΒΑΝΤΩΝ). Στις περισσότερες των περιπτώσεων η κατάσβεση των εν λόγω πυρκαγιών εξαιτίας του υλικού καύσης (απορρίμματα) διήρκησε πολλές εβδομάδες.
5. Για την βελτίωση του χρόνου επίτευξης του 3^ου Στόχου, για το μέλλον προτείνονται από την Πολιτική Προστασία του Δήμου Αργοστολίου προς το Φορέα Διαχείρισης τα εξής μέτρα:
   8. Σε κάθε ενεργό κύτταρο απόρριψης στερεών αποβλήτων με αντίστοιχο μέγεθος με αυτό του Β’ Κυττάρου, ο Φορέας Διαχείρισης θα πρέπει να προβλέψει σε κοντινή απόσταση δανειοθάλαμο γαιωδών υλικών 8.000 – 10.000m³ άμεσα διαθέσιμων για χωματοκάλυψη. Η ποσότητα αυτή θα μπορεί να καλύψει άμεσα τις ανάγκες χωματοκάλυψης μέχρι να στηθούν και να ενεργοποιηθούν τα εξωτερικά μέτωπα χωματοληψίας. Ταυτόχρονα, ο εκλυόμενος καπνός θα περιοριστεί με ταχύτερο ρυθμό από το πρώτο εικοσιτετράωρο.
   9. Τα πρανή των Κυττάρων απόθεσης απορριμμάτων δεν θα πρέπει να διαμορφώνονται με κλίσεις μεγαλύτερες του 20%. Σε μεγαλύτερες κλίσεις εμφανίζεται το φαινόμενο της κύλισης των προϊόντων χωματοκάλυψης με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται σημαντικά η διαδικασία σφράγισης.

• Κατά τη διάρκεια ζωής ενός ενεργού Κυττάρου απόθεσης απορριμμάτων είναι σκόπιμο να υιοθετηθεί η μέθοδος της σταδιακής σφράγισης των πρανών και αποκατάστασης αυτών με φύτευση. Καθώς αυξάνει το ύψος του Κυττάρου στο πέρασμα του χρόνου με τις αλλεπάλληλες αποθέσεις απορριμμάτων, δεν υπάρχει λόγος να παραμένουν ασφράγιστα και χωρίς φυτική αποκατάσταση τα πρανή από τη βάση του Κυττάρου προς την κορυφή. Ειδικότερα, προτείνεται να μην υπάρχουν ασφράγιστα πρανή με ύψος άνω των 5μ.

2020. Η λήψη των προαναφερόμενων μέτρων εκτιμάται ότι μπορεί να μειώσει το χρόνο επίτευξης του 3^ου Στόχου στο ήμισυ, σε περιπτώσεις συμβάντων του μεγέθους του συμβάντος της 5^ης Σεπτεμβρίου 2020.

Τέλος, η Πολιτική Προστασία του Δήμου Αργοστολίου θέλει να ευχαριστήσει όλους όσους συνέβαλαν στην αντιμετώπιση του ιδιαίτερα δύσκολου αυτού συμβάντος. Ιδιαίτερα δε, θέλει να ευχαριστήσει την ηγεσία και το προσωπικό της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κεφαλληνίας & Ιθάκης για την ουσιαστική συμβολή τους στο περιορισμό των επιπτώσεων της πυρκαγιάς καθώς και το προσωπικό της Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Αργοστολίου.

Ο ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΜΙΝΕΤΟΣ

Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης