Στον μεσαίωνα υπήρχε στην ευρώπη ένα είδος τεχνίτη που στην αγγλοσαξωνική είναι γνωστός με την λέξη goldsmith. Σιδεράς του χρυσού. Χρυσοχόος. Ο τεχνίτης αυτός κατασκεύαζε και εμπορευόταν κοσμήματα. Εμπορευόταν επίσης χρυσά ή ασημένια νομίσματα. Εχοντας ανάγκη να φυλάει τα πολύτιμα υλικά της δουλειάς του, κατασκεύασε στην κατοικία του κάτι παρόμοιο με αυτό που σήμερα λέμε θησαυροφυλάκιο. Ωστε να τα αποθηκεύει εκεί με ασφάλεια.
Διάφοροι άλλοι που είχαν στην κατοχή τους μεγάλες ποσότητες χρυσών νομισμάτων και γύρευαν να τα ασφαλίσουν από διαρρήξεις και κλοπές, κατέφυγαν στην ασφάλεια του θησαυροφυλακίου του χρυσοχόου. Κατέθεταν τα νομίσματά τους και έπαιρναν μια απόδειξη “πληρωτέα επί τη εμφανίσει”.
Δηλαδή μπορούσαν να προσκομίσουν την απόδειξη αυτή, που ανέγραφε φυσικά και το ποσό της κατάθεσης, και να την εξαργυρώσουν, κάνοντας ανάληψη των χρυσών τους νομισμάτων.
Οι αποδείξεις αυτές αποτέλεσαν το πρώτο χαρτονόμισμα. Το γνωστό και ως τραπεζογραμμάτιο.
Είναι πιο ασφαλές και βολικό να μεταφέρεις ένα χαρτί παρά ένα πουγγί με χρυσά νομίσματα. Σύντομα οι αποδείξεις αυτές άρχισαν να γίνονται δεκτές στις οικονομικές συναλλαγές στη θέση των χρυσών νομισμάτων. Και ως έναν βαθμό εκτόπισαν μάλιστα τα βαρειά μεταλλικά νομίσματα.
Ο χρυσοχόος ασκούσε επίσης και το αρχαιότατο επάγγελμα του δανειστή. Δάνειζε. Χρυσά νομίσματα. Με τόκο φυσικά. Από κάποιο χρονικό σημείο και μετά οι δανειζόμενοι ελάμβαναν αντί χρυσών νομισμάτων, την γνωστή πια χάρτινη απόδειξη, όπως και με τις καταθέσεις. Η χρήση των αποδείξεων αυτών γενικεύθηκε.
Ολα αυτά τα χαρτιά που κυκλοφορούσαν έναντι των χρυσών νομισμάτων προϋπέθεταν κάτι. Πως ο χρυσοχόος είχε πράγματι στο θησαυροφυλάκιό του το σύνολο που αντιπροσώπευε η αξία των αποδείξεων σε χρυσά νομίσματα. Φυσικά ο χρυσοχόος δεν είχε όλα αυτά τα χρυσά νομίσματα, τα χρήματα που δάνεισε. Και αυτό στην απολίτιστη εκείνη εποχή εθεωρείτο απάτη.
Ο έξυπνος χρυσοχόος όμως προέβη σε ορισμένες έξυπνες παρατηρήσεις. Πρώτον ότι ήταν ο μοναδικός επι γης άνθρωπος που γνώριζε το ακριβές περιεχόμενο του θησαυροφυλακίου του. Και δεύτερον ότι δεν είχε τύχει ποτέ να εμφανιστούν όλοι μαζί, οι καταθέτες και οι δανειζόμενοι από αυτόν, απαιτώντας την άμεση εξαργύρωση των αποδείξεων. Ετσι, κατέχοντας πλέον το όπλο της έκδοσης χάρτινων αποδείξεων, αποφάσισε πως μπορούσε να δανείσει όσο τραβάει η ψυχή του. Ανεξάρτητα από τις καταθέσεις σε χρυσά νομίσματα που είχε. Και αυτό έπραξε.
Ο χρυσοχόος δάνεισε πολλές φορές το περιεχόμενο του θησαυροφυλακίου του. Κατέληξε να έχει δανείσει υπερ-πολλαπλάσια αξία από τα το σύνολο των νομισμάτων του θησαυροφυλακίου του. Ουσιαστικά στο θησαυροφυλάκιό του διέθετε ένα μικρό μόνο κλάσμα της αξίας που είχε συνολικά δανείσει. Εννοείται πως ο χρυσοχόος θησαύρισε.
Αυτό το σύστημα δανεισμού είναι γνωστό ως σύστημα των κλασματικών αποθεματικών. Fractional reserve banking, αγγλοσαξωνιστί.
Ο έξυπνος όμως χρυσοχόος προέβη και σε άλλες έξυπνες παρατηρήσεις. Ανακάλυψε πως εάν μείωνε το ποσό των δανείων που χορηγούσε, το χρήμα στην αγορά λιγόστευε. Εως εξαφανίσεως. Αυτό συνέβαινε γιατί οι αποπληρωμές των παλαιών δανείων έπρεπε να συνεχιστούν, χωρίς όμως να υπάρχει νέα ροή χρήματος στην αγορά από καινούρια δάνεια. Η αγορά έτσι πάθαινε ασφυξία. Στράγγιζε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα απανωτές πτωχεύσεις. Ο χρυσοχόος βρέθηκε στην ευχάριστη θέση να αγοράζει έναντι πινακίου φακής τις περιουσίες των δύστυχων πτωχευμένων που τις εκποιούσαν για να σωθούν.
Ο έξυπνος χρυσοχόος ανακάλυψε επίσης πως αν μέσα σε αυτή την περίοδο της κρίσης, που είχε προκαλέσει ο ίδιος, αύξαινε το επιτόκιο δανεισμού, οι πτωχεύσεις επιτείνονταν και επιταχύνονταν. Τρελλά κέρδη.
Ο χρυσοχόος μας ανακάλυψε διάφορα τέτοια χρήσιμα πράγματα. Μέχρι που κάποιοι ανακάλυψαν την απάτη του.
Θα περίμενε κανείς ότι μετά την ανακάλυψη της απάτης, μια και ο χρυσοχόος είχε δανείσει χρήματα που δεν είχε, πως ο πέλεκυς της τιμωρίας θα έπεφτε βαρύς επί της κεφαλής του. Δεν συνέβη τίποτε τέτοιο. Αντίθετα αναγνωρίστηκε η προσφορά του χρυσοχόου στην ανάπτυξη της οικονομίας με τις πιστώσεις που παρείχε, και ο χρυσοχόος αναβαθμίστηκε. Εγινε τράπεζα. Και πλέον μπορούσε να κάνει νόμιμα ότι πριν έκαμνε παράνομα.
Το σύστημα των κλασματικών αποθεματικών νομιμοποιήθηκε και παρέμεινε σε ισχύ ακριβώς όπως και πριν. Και φυσικά ισχύει μέχρι σήμερα και εφαρμόζεται καθημερινά από όλες τις τράπεζες, σε όλες τις χώρες του κόσμου. Μια τράπεζα μπορεί να δανείσει περίπου 9 φορές πάνω, το ύψος των καταθέσεων που διαθέτει. Να δανείσει δηλαδή χωρίς να έχει. Νόμιμα και με τόκο.
Α, ναι, επιβλήθηκε μια μικρή τιμωρία στον χρυσοχόο. Να δίνει κι αυτός έναν ελάχιστο τόκο στους καταθέτες του. Μικρό το κακό. Διότι η κατάθεση γίνεται μια και μόνη φορά, ενώ γεννάει υπερ-πολλαπλάσια πίστωση. Σήμερα για ένα χιλιάρικο ο χρυσοχόος-τραπεζίτης θα δώσει ετήσιο τόκο γύρω στα 20 ευρώ στον καταθέτη του. Το χιλιάρικο όμως της κατάθεσης του δίνει την δυνατότητα να δανείσει οκτώμισυ (ναι, 8,5) χιλιάρικα. Που φυσικά και δεν έχει.
Συμπέρασμα: Οι τράπεζες δανείζουν λεφτά που δεν έχουν. Τα “δημιουργούν”, λογιστικά και μόνο, την ώρα που κάποιος παίρνει το δάνειο, από αέρα κοπανιστό.
Θραξ Αναρμόδιος
http://anarmodios.wordpress.com/2010/11/24/10/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου