Πώς κοπήκανε στις όχθες οι ποταμοί γι’ ανθρώπων έργα

 

Πηγή: efsyn.gr

Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας καταστροφής. ● Το Κέντρο Υγείας που παρέσυραν τα ορμητικά νερά δομήθηκε με άδεια της Πολιτείας σε ακατάλληλο σημείο. ● Τι δείχνουν οι αεροφωτογραφίες του 1945 και πώς πέρασε το προβληματικό πολεοδομικό σχέδιο.

«Γιατί να θεωρούμε βίαια τα νερά ενός ποταμού και όχι τις όχθες που τα περιορίζουν;» Η φράση αποδίδεται στον Μπέρτολτ Μπρεχτ, αλλά ηχεί επίκαιρη κάθε φορά που βλέπουμε ένα καιρικό φαινόμενο να καταστρέφει υποδομές που κατασκεύασε ο άνθρωπος δίπλα σε ρέοντα ύδατα, και μάλιστα με τη σφραγίδα της Πολιτείας, όπως πρόσφατα στο Μουζάκι της Καρδίτσας.

Το περασμένο Σάββατο, η εικόνα των ορμητικών νερών του Πάμισου που είχαν ήδη οδηγήσει το Κέντρο Υγείας Μουζακίου σε κατάρρευση, τη γέφυρα και τους παρόχθιους δρόμους σε εξαφάνιση, κυριάρχησε με το ξέσπασμα της κακοκαιρίας στην περιοχή της Θεσσαλίας. Η καταστροφή αποτυπώθηκε από εδάφους και αέρος και συνόδευσε τις αναλύσεις ειδικών και μη, την ώρα που εξελίσσονταν επιχειρήσεις διάσωσης εγκλωβισμένων και εντοπισμού αγνοουμένων σε άλλες περιοχές.

Οσο εντυπωσιακές ήταν, όμως, οι συγκεκριμένες εικόνες από τη σκεπή του Κέντρου Υγείας που προσκυνούσε το ορμητικό ποτάμι άλλο τόσο εντυπωσιάζει το γεγονός ότι αυτή η επέκταση της πόλης είχε εγκριθεί τον Οκτώβριο του 2012 στο πλαίσιο του «Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Μουζακίου του Νομού Καρδίτσης».

Η απόφαση που μεγάλωνε τη συγκεκριμένη πόλη επικυρώνοντας την υφιστάμενη δόμηση ακριβώς δίπλα στο ποτάμι ή και μέσα στην ιστορική κοίτη του, όπως αποτυπώνεται σε αεροφωτογραφίες του 1945, υπογράφεται τότε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας που έχει τη σχετική αρμοδιότητα. Πρόκειται για Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (311 ΑΑΠ) το οποίο, μέσα στις 76 σελίδες του περιλαμβάνει πλήθος από χάρτες και όλες τις μελέτες και τις εγκρίσεις που προβλέπονταν από τις τότε διατάξεις. Θεωρητικά, οι μελέτες αυτές θα έπρεπε να είχαν προλάβει και την καταστροφή του περασμένου Σαββάτου…

Το ΦΕΚ είναι γεμάτο καλές προθέσεις: Οπως αναφέρεται, τελικός στόχος του εγκεκριμένου Σχεδίου Πόλης είναι «ο καθορισμός των χρήσεων γης και των διαφόρων γενικευμένων αναπτυξιακών ζωνών, όπως επίσης των όρων και περιορισμών δόμησης, εντός και εκτός οικισμών, με στόχο την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και την ανάπτυξη των παραγωγικών δραστηριοτήτων, σε ένα πλαίσιο αρμονικής αειφορικής ανάπτυξης». Αλλού αναφέρει: «Οι κοίτες των υδατορεμάτων πρέπει πάντα να παραμένουν καθαρές, ώστε σε περίπτωση εκδήλωσης φαινομένων βροχόπτωσης εξαιρετικής έντασης να μη δημιουργηθούν προβλήματα και καταστροφές σε περιοχές που γειτνιάζουν με υδατορέματα».

Οταν φτάνει στο σημείο της καταστροφής μιλά για τη «δημιουργία πάρκου πόλης στην παραποτάμια έκταση μεταξύ του Σχεδίου Πόλης Mουζακίου και του Παμίσου, από το ύψος της παλιάς γέφυρας» που πρέπει να συνδυαστεί «με τη δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης, πεζόδρομο και υπαίθριους χώρους αναψυχής». Αλλού τονίζει ότι τέτοιοι ελεύθεροι χώροι πρέπει να υπάρχουν σε κάθε οικισμό για να λειτουργούν «ως χώροι συγκέντρωσης του πληθυσμού σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης». Πάντως, στη σελίδα 50 που έχει σχέδιο της συγκεκριμένης περιοχής είναι εξόφθαλμα φανερό ότι η κοίτη στενεύει και μάλιστα σε σημείο στροφής του ποταμού!

Τα λάθη

Τι πήγε λοιπόν λάθος με τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό του 2012, ρωτήσαμε τον τέως και επί σειρά ετών (2002-2019) δήμαρχο Μουζακίου Γ. Κωτσό, που εξελέγη πέρσι βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία: «Δεν θα μπορούσε το ΓΠΣ να προβλέπει απομάκρυνση του Κέντρου Υγείας που υπήρχε εκεί από τη δεκαετία του ’80», απαντά ο κ. Κωτσός, επιμένοντας ότι οι δομές που υφίστανται και έχουν γίνει με άδειες της Πολιτείας απλώς περιλαμβάνονται στον νέο πολεοδομικό σχεδιασμό.

Ο κ. Κωτσός θεωρεί λοιπόν ότι το ΓΠΣ καλώς εγκρίθηκε και αποτύπωσε μια δεδομένη κατάσταση διαμορφωμένη με έργα σε βάθος δεκαετιών όπως τα αναχώματα πιο ψηλά στην κοίτη του ποταμού. Ο κ. Κωτσός μας ανέφερε επίσης ότι, στη χθεσινή επίσκεψη του πρωθυπουργού, του ανέφερε ότι πρέπει πλέον στα έργα να λαμβάνεται υπόψη ο πλημμυρικός κίνδυνος σε βάθος 100ετίας, άρα να περιλαμβάνεται η πιθανότητα μιας πολύ μεγαλύτερης πλημμύρας από τις συνηθισμένες.

Πρόκειται για ένα προβληματικό Πολεοδομικό Σχέδιο, μας δηλώνει η δημοτική σύμβουλος Μουζακίου Παρασκευή Ντούρβα, επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στον δήμο. Οταν μελετήθηκε τα χρόνια πριν το 2012, λέει, ελάχιστα συζητήθηκε και πέρασε γιατί υπήρχε χρηματοδότηση, ενώ θέτει σε άλλες περιπτώσεις σοβαρούς περιορισμούς στην αδειοδότηση εγκαταστάσεων, με την τοπική κοινωνία να ζητά τροποποίηση εδώ και πέντε χρόνια.

Με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο περιγράφει η έμπειρη τοπογράφος-πολεοδόμος μηχανικός Γραμματή Μπακλατσή τούς λόγους για τους οποίους τέτοια πολεοδομικά σχέδια οδηγούν σε λάθη που μπορεί να αποδειχθούν τραγικά. Με κείμενό της στα κοινωνικά δίκτυα, η κ. Μπακλατσή εξηγεί τον λάθος σχεδιασμό διότι:

α) οι μελετητές κάνουν τα χατίρια των δημάρχων για να κλείσουν τις μελέτες τους γρήγορα και να πληρωθούν.
β) οι δήμαρχοι κάνουν επίσης τα χατίρια των ψηφοφόρων και τον συλλόγων που τους εκπροσωπούν (π.χ. εξωραϊστικούς συλλόγους, συλλόγους οικιστών, βιοτέχνες κ.λπ.).
γ) οι επιβλέποντες μηχανικοί των δήμων, που έχουν και την ευθύνη παρακολούθησης των μελετών, δεν έχουν γνώσεις και επάρκεια για να κάνουν παρατηρήσεις και να διορθώσουν τις πολεοδομικές μελέτες, αλλά είναι αυτό που λέμε γραμματοκομιστές (παραλαμβάνω και προωθώ).
δ) οι φορείς που πρέπει να γνωμοδοτήσουν (Δασαρχείο, Αρχαιολογία, Διεύθυνση Υδάτων, Επιμελητήρια κ.λπ.) δεν ασχολούνται σοβαρά.
ε) οι αρμόδιοι υπάλληλοι στις περιφέρειες που εισηγούνται την τελική έγκριση των μελετών δεν θέλουν να έλθουν σε ρήξη με τους δήμους και τους μελετητές.

Η κ. Μπακλατσή έχει συγκρίνει επίσης τις αεροφωτογραφίες του 1945 με τη σημερινή δορυφορική εικόνα, δείχνοντας ότι η περιοχή του Κέντρου Υγείας και των υπόλοιπων εγκαταστάσεων βρίσκονται μέσα στην κοίτη όπου κυλούσαν τα νερά του Πάμισου εκείνη την εποχή.