Ανακύκλωση: Υπέρογκα ιδιωτικά κέρδη σε βάρος ανθρώπου και περιβάλλοντος

Γεωργία Νίκα

▸ Τα τελευταία χρόνια συνηθίζεται να περιγράφεται η χωματερή της Φυλής σαν μνημείο περιβαλλοντικής και υγειονομικής μόλυνσης. Όμως ήρθε η ώρα να προστεθεί και η ανακύκλωση (που θα μας έσωζε από την χωματερή της Φυλής).

Eκεί που η δαιμόνια ιδιωτική πρωτοβουλία έχει οριστεί από το κράτος ως Εθνικά Συλλογικά Συστήματα Ανακύκλωσης (ΕΣΣΑ). Εκεί όπου 100% ιδιωτικά κεφάλαια εκμεταλλεύονται την ανακύκλωση, φάνηκε με τον πιο κραυγαλέο τρόπο το απαίσιο πρόσωπο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που κυνηγά το κέρδος σε βάρος του ανθρώπου και του φυσικού  περιβάλλοντος.

Δεν πρόλαβε να σβήσει η φωτιά στο εργοστάσιο ανακύκλωσης στην Μεταμόρφωση τον Αύγουστο και ξέσπασε άλλη σε εργοστάσιο στην Θεσσαλονίκη. Είναι μήπως τυχαία γεγονότα, μήπως είμαστε κακοπροαίρετοι επειδή είμαστε ενάντια στο κεφάλαιο ή μήπως εδώ συμβαίνει κάτι πολύ βρώμικο και επικίνδυνο για την υγεία του λαού και του περιβάλλοντος;

Όλα τα τελευταία χρόνια έχουν δοθεί στο ιδιωτικό κεφάλαιο δεκάδες δισ. ευρώ από τέλη και εισφορές για την διαχείριση της ανακύκλωσης και ειδικότερα την τελευταία δεκαετία, που από μόνα τους είναι ζεστό κέρδος για τον πλουτισμό του, με αποτέλεσμα τους ιδιώτες να τους ενδιαφέρει πρωτίστως η επιδότηση  και δευτερευόντως αυτή κάθε αυτή η διαδικασία της ανακύκλωσης.

Κυβέρνηση και ΕΕ χρηματοδοτούν μέσω ΕΣΠΑ το τέλος ανακύκλωσης 1% με το οποίο επιβαρύνονται όλες οι συσκευασίες και τελικά ο καταναλωτής. Την διαχείριση του 1% την αναλαμβάνουν οι επιχειρηματίες, μέσω των (ιδιωτικών) ΕΣΣΑ, δηλαδή ΑΕ, που δημιουργούνται από τους ίδιους επιχειρηματίες που παράγουν και τις συσκευασίες των προϊόντων.

Πιο ταξική επιλογή δεν γίνεται, διότι κυρίαρχο στην λογική της είναι «ο ρυπαίνων πληρώνει» εννοώντας αυτούς που χρησιμοποιούν τα προϊόντα. Δηλαδή την πλειοψηφία του εργαζόμενου λαού και όχι βέβαια αυτούς που τα παράγουν και που εισπράττουν το 1% του τέλους μετατρέποντας και τη διαχείριση των σκουπιδιών σε εμπόρευμα, αποκομίζοντας νέα κέρδη.

Η λειτουργία των εταιρειών, στην πλειοψηφία τους, είναι με άδειες που είναι υπό αμφισβήτηση και η δραστηριότητα τους είναι ασύδοτη και επικίνδυνα αντιπεριβαλλοντική. Οι πυρκαγιές που έχουν ξεσπάσει σε εργοστάσια και αποθήκες τα τελευταία 15 χρόνια το αποδεικνύουν με τον πιο εμβληματικό τρόπο.

Αυτό φαίνεται και από τον παντελή απουσία ελέγχου της δραστηριότητάς τους αφού ακόμα και όταν προσπαθούν οι ελεγκτές περιβάλλοντος ή ο ΕΟΑΝ να παρέμβουν, αντιμετωπίζουν διάφορους… κινδύνους. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η Εισαγγελία Περιβάλλοντος έκανε λόγο ακόμα και για «σύσταση εγκληματικής οργάνωσης» καθώς σύμφωνα με κατάθεση στελέχους της ελεγκτικής υπηρεσίας του δημοσίου «το κύκλωμα γύρω από την ανακύκλωση είναι πιο σκληρό και από αυτό των ναρκωτικών. Διακινούνται παρανόμως, εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, στα πρότυπα εγκληματικής οργάνωσης, με μπράβους και τσιλιαδόρους» (Πηγή: Καθημερινή 16/6/2015).

Και να ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται: Μια ιδιωτική εταιρία υπογράφει μνημόνιο συνεργασίας με έναν ή περισσότερους δήμους της περιφέρειας να μαζεύει το υλικό των μπλε κάδων. Το υλικό που συγκεντρώνεται το μεταφέρει στις εγκαταστάσεις της. Όμως δεν είναι στο σύνολό του ανακυκλώσιμο αλλά σύμμεικτο, δηλαδή περιέχει και οικιακά απορρίμματα.

Στις εγκαταστάσεις της εταιρείας (ΚΔΑΥ), το υλικό ζυγίζεται και συνήθως με καπέλο! Και ενώ θα έπρεπε να γίνει η διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών, δεματοποιούν το σύνολο της συγκεντρωθείσας ποσότητας (SRF, RDF, βασικό υλικό της καύσης), την οποία και στέλνουν στον ΧΥΤΑ Φυλής ως υπόλειμμα διαλογής. Έτσι οι δήμοι της περιφέρειας «ξεφορτώνονται» τα σκουπίδια τους και μάλιστα τα βαφτίζουν ανακυκλώσιμα εισπράττοντας επιδοτήσεις. Και ο εργολάβος που ανέλαβε το έργο, σαν καθαρό προϊόν ανακύκλωσης παρουσιάζει τα ανακυκλώσιμα υλικά που αγοράζει κοψοχρονιά από τους ρακοσυλλέκτες, και παράλληλα επιδοτείται με 20 έως 25 ευρώ τον τόνο, κερδίζοντας διπλά και τριπλά…

Όταν η ΕΕΑΕ, που πιστοποιεί τις «καθαρές» ποσότητες με τις οποίες πληρώνεται το κάθε ΚΔΑΥ, δεν μπορεί να δώσει την πιστοποίηση, ο εργολάβος (ΚΔΑΥ) πετάει τα σκουπίδια σε κάποια τρύπα λατομείου. Όμως το προϊόν της ανακύκλωσης, για το οποίο έχει ήδη επιδοτηθεί η εταιρεία, πρέπει να διατεθεί σε βιομηχανίες οι οποίες όμως είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Γι’ αυτό και συνήθως συμβαίνουν δύο πράγματα: είτε εξάγεται σε βαλκανικές χώρες, στην Κίνα και αλλού, οι οποίες όμως εδώ και πολύ καιρό αρνούνται να το εισάγουν, είτε το εγκαταλείπει σε αποθήκες καθώς δεν μπορεί να το εμπορευτεί. Ένα από τα αποτελέσματα αυτής της εγκατάλειψης είναι και οι πυρκαγιές.

Όπως λοιπόν φαίνεται από την όλη παραπάνω διαδικασία και η ανακύκλωση αλλά και όποια άλλη διαδικασία, είτε γίνεται σε τοπικό ή κεντρικό επίπεδο, δεν μπορεί να είναι ωφέλιμη για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Και αυτό καθώς βρίσκεται στα χέρια του κεφαλαίου και του αστικού κράτους και σχεδιάζεται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ, με μοναδικό κριτήριο το κέρδος.

Αυτά τα δισ. ευρώ αν δινόταν για την οργάνωση σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο (με μια άλλη εξουσία και κοινωνικό έλεγχο) της ωφέλιμης διαχείρισης για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, θα έφταναν και θα περίσσευαν

Γι’ αυτό ο αγώνας μας για το άμεσο κλείσιμο της χωματερής, για μια διαχείριση προς όφελος του λαού, συνδέεται με τον αγώνα μας ενάντια στον καπιταλισμό, που στο όνομα του κέρδους αυξάνει την παραγωγή σκουπιδιών και εμπορευματοποιεί ακόμα και τα απορρίμματα, αδιαφορώντας για τον άνθρωπο, το περιβάλλον και τον πλανήτη.

Ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός για το «φιλέτο»

Οι δύο μεγαλύτεροι παίκτες στη διαχείριση της ανακύκλωσης είναι η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ΑΕ (ΕΕΑΕ) με τους μπλε κάδους των δήμων και η Ανταποδοτική-Ανακύκλωση ΑΕ που και αυτή έχει τα σπιτάκια της ανακύκλωσης σε δήμους και αλλού. Και στις δύο εταιρείες έχει δοθεί «γη και ύδωρ» από περιφέρειες, δήμους και κράτος, ενώ τα αποτελέσματα για την ανακύκλωση είναι άθλια μπροστά στα κέρδη που αποκομίζουν. Μεταξύ τους έχει ανοίξει ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός για το ποιος θα πάρει το «φιλέτο» της ανακύκλωσης, καθώς έρχονται συνεχώς πολλά κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτόν τον ανταγωνισμό εμπλέκονται η κυβέρνηση, οι περιφέρειες, οι δήμοι, καθώς και ο υποτιθέμενος ελεγκτικός μηχανισμός που είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).

Για την ασύδοτη διαχείριση, η κυβέρνηση, από τη μεριά της, ψήφισε τον νέο αντι-περιβαλλοντικό νόμο με διαδικασίες φαστ-τρακ εν μέσω κορονοϊού, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα στο υπουργικό συμβούλιο να αποφασίζει τα πάντα και για την διαχείριση των απορριμμάτων, παρακάμπτοντας οποιοδήποτε εκλεγμένο όργανο (βουλή, περιφέρειες, δήμοι). Όπως έκανε το κατακαλόκαιρο, ψηφίζοντας και το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), του οποίου κύριο σημείο δεν είναι άλλο από την επιβολή των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

Παράλληλα, με κάθε άρθρο του, ο νέος ΕΣΔΑ προσθέτει τη δυνατότητα θερμικής επεξεργασίας, δηλαδή καύσης και μάλιστα ακόμα και όταν δεν προβλέπεται από τον δημοτικό και περιφερειακό σχεδιασμό. Δεν γίνεται καμιά αναφορά στον τρόπο που θα γίνει η δευτερογενής αξιοποίηση των ανακυκλώσιμων υλικών και πώς θα αναπτυχθεί η επαναχρησιμοποίηση  — αφού υπάρχει η καύση ως επιλογή,  αυτό είναι απολύτως περιττό!

Ένα μικρό δείγμα του τι παράγει η καύση το ζήσαμε το προηγούμενο διάστημα, με τις φωτιές στα εργοστάσια ανακύκλωσης. Όσα φίλτρα και φουγάρα και όσες επεξεργασίες και αν γίνονται στα εργοστάσια καύσης, αυτά που θα παράγονται, αόρατα ή και άοσμα, θα παραμένουν επικίνδυνα και τυχόν ατύχημα θα έχει ανεξέλεγκτες συνέπειες. Και η ανακύκλωση, όμως, θα μπει στο περιθώριο, καθώς η καύση απαιτεί όλα τα σκουπίδια σύμμεικτα και σε μεγάλες ποσότητες. Ακόμα και τα οργανικά σκουπίδια προβλέπεται στο σχέδιο του νέου ΕΣΔΑ να χρησιμοποιηθούν για καύση, αντί για κομπόστ (λιπάσματα). Όλα για το κέρδος!https://prin.gr/